„Dokładnie przed 200 laty przez blisko trzy miesiące w całym Wielkim Księstwie Litewskim ludzie wszystkich stanów i wyznań – muzułmanie i Żydzi, katolicy i luteranie, Tatarzy i Karaimi oddawali cześć swojemu rodakowi, generałowi Tadeuszowi Kościuszce” – przypomniał zebranym przewodniczący Królewskiego Związku Szlachty Litewskiej Perlis Vaisieta.
„Chciałbym dziś przedstawić kilka cytatów z ówczesnych źródeł, które świadczą o miłości narodu do naszego bohatera. W wileńskim Kościele św. Kazimierza, w którym przez dwa dni w październiku 1817 roku odbywały się nabożeństwa żałobne, stał katafalk stworzony przez Jana Rustema, z granitową kolumną w kształcie piramidy, na której złotymi literami po łacinie było napisane: „Hołd najwdzięczniejszej Ojczyzny obrońcy Wolności i Republiki”. Obok po polsku – „Upadliśmy, lecz on nie pozwolił nam upaść bez chwały”. „Pamięć o tobie nigdy nie zaginie, miliony ludzi przekażą je swoim potomkom, a przyszłe ich pokolenia będą błogosławione twoim imieniem – tak niegdyś zwracali się Litwini do Tadeusza Kościuszki” – cytował Vaisieta.
„Święcie wierzę, że witając stulecie niepodległości naszej ojczyzny, będziemy nieśli podniesiony sztandar. Niech nasza pamięć historyczna i szacunek dla bohaterstwa przodków wskazuje drogę życiową dla każdego. Ta droga to niepodległość, wolność, Ojczyzna” – podkreślił przewodniczący Związku Szlachty Litewskiej.
Ambasador Polski na Litwie Urszula Doroszewska nazwała Kościuszkę ostatnim wielkim wodzem I Rzeczypospolitej.
„Walczył o uwolnienie naszych krajów od obcych wojsk, i o ugruntowanie wolności osobistej obywateli. Kiedy Kościuszko ogłaszał na rynku w Krakowie powstanie i przysięgał ludowi, wskazywał, że drogą walki o wolność jest zbiorowy wysiłek całego narodu. I to jest jego testament polityczny. Tę myśl podejmowaliśmy my, Polacy i Litwini, kiedy co pokolenie walczyliśmy o odbudowę państwa” – mówiła Doroszewska.
„I także w chwili obecnej Polska i Litwa realizują ten testament Kościuszki, gdy zbiorowym wysiłkiem przeznaczają 2 proc. budżetu państwa na obronę naszych krajów przed wrogiem. Polska i Litwa są dziś silniejsze niż były wtedy, gdyż nauczone doświadczeniem ubiegłych wieków, potrafiły zadbać o swoje bezpieczeństwo , o swój budżet obronny i dobrych sojuszników – państwa NATO” – zaznaczyła ambasador.
O znaczeniu dziedzictwa Kościuszki w dzisiejszych czasach mówił również minister obrony Raimundas Karoblis.
„Rzeczywiście, niezmiernie ważne są wartości Tadeusza Kościuszki – walka o wolność i równość. Są one aktualne do dzisiaj, o jakiej wolności byśmy nie mówili – wolności osobistej czy wolności kraju. Jego hasło „Za wolność waszą i naszą” było bardzo dalekosiężne. Przez setki lat było natchnieniem dla walczących przeciwko okupacji carskiej Rosji. Dzisiaj, kiedy widzimy, że przestrzeganie zobowiązań międzynarodowych, integralność terytorialna i niezależność państw nie są dane na zawsze, kiedy znów musimy myśleć, jak je zachować, powinniśmy szczególnie pielęgnować wartości Tadeusza Kościuszki” – powiedział minister.
Z okazji Roku Tadeusza Kościuszki na Litwie odbył się szereg uroczystości, zainaugurowanych w maju przez Instytut Polski przy współpracy z Ambasadą RP w Wilnie oraz Ministerstwem Spraw Zagranicznych. W ramach zakończenia obchodów w październiku odbyła się między innymi gra miejska poświęcona Kościuszce i powstaniu styczniowemu, w Sejmie Litwy została otwarta wystawa „Tadeusz Kościuszko. Cena wolności”, odbyła się także uroczysta defilada „Za wolność waszą i naszą!” zakończona ceremonią na placu Niepodległości ku czci bohatera obojga narodów.
