„Gminny wskaźnik jakości życia sporządzony do oceny społecznych i ekonomicznych różnic między gminami w kraju. Litwa do tej pory nie miała tak kompleksowego narzędzia, które pozwoliłoby porównać jakąkolwiek gminę z innymi podobnymi, powiatowymi lub tylko
wszystkimi 60 litewskimi gminami w sześciu obszarach i zobaczyć zmiany. Mamy nadzieję, że wskaźnik przyczyni się do podejmowania decyzji opartych na danych w sektorze publicznym oraz do zmniejszenia segregacji między gminami. Uważamy, że wykorzystanie wskaźników
jakości życia, inni partnerzy społeczni, instytucje naukowe, organy i organizacje będą bardziej zaangażowani w rozwiązywanie problemów administracji publicznej” – mówi kierownik projektu Lietuvosfinansai.lt, dyrektor Departamentu Skarbu Państwa Ministerstwa Finansów
Rasa Kavolytė.
Wskaźnik jakości życia składa się z 41 wskaźników w 6 dziedzinach: materialne warunki życia; przedsiębiorczość ludności i konkurencyjność przedsiębiorstw; usługi zdrowotne; usługi edukacyjne; demografia, aktywizm obywatelski i społeczny; infrastruktura publiczna, jakość i bezpieczeństwo środowiska życia. Wykorzystując wskaźnik jakości życia można zobaczyć całościowe i indywidualne obszary oraz wskaźniki dla każdej gminy, porównać je z innymi gminami, a także zobaczyć zmiany w latach 2013-2020.
W 2020 r. na pierwszym miejscu we wskaźniku jakości życia znalazł się Samorząd Miasta Wilna ze wskaźnikiem sięgającym 0,871, gdy średnia krajowa wynosiła 0,55. Na drugim miejscu – Urząd Miasta Kowna (0.718), na trzecim – miasto Kłajpeda (0,692), na czwartym – Nerynga (0,691), na piątym – gmina rejonu kowieńskiego (0,674). Spośród tych pięciu gmin
najwyższy wskaźnik jakości życia w latach 2013-2020. wzrosła w gminie rejonu kowieńskiego (61 %), najmniej w gminie miasta Wilna (37 %). W pewnym okresie czasu, począwszy od 2013 r., miasto Połąga i gmina Elektreny znajdowały się w TOP 5 gmin.
Chociaż Wilno przoduje w ogólnym wskaźniku jakości życia w latach 2013-2020., jednak oceniając odrębne obszary lub wskaźniki, Wilno nie wszędzie zajmuje najwyższe miejsce. W zakresie usług zdrowotnych w 2020 r. przodowali Kowno, Szawle i Poniewież, natomiast Samorząd m. Wilna zajmuje dopiero 7 miejsce w indeksie. Podobnie wyższą wartość wskaźnika usług edukacyjnych stwierdzono w Kownie, w rejonie kiejdańskim i w rejonie pokrojskim, a Wilno znalazło się na 5 miejscu. Najniższa – 10 pozycja m. Wilna dla gminy została oceniona w ramach oceny infrastruktury publicznej. W tej pozycji w 2020 roku. kierowali gminy Nerynga, Birsztany i Druskienniki.
Oceniając poszczególne wskaźniki, takich jak liczba przestępstw, wśród TOP 5 w 2020 r. najlepsza sytuacja gmin jest w gminie rejonu kowieńskiego (1336 przestępstw na 100 tys. mieszkańców), najwięcej przestępstw odnotowano w m. Kowna (1920 przestępstw lub o 43 %
więcej niż w gminie powiatu kowieńskiego).
Wśród najlepszych gmin pod względem ogólnej jakości życia w 2020 r. najwyższe wynagrodzenie po opodatkowaniu było w m. Wilno i m. Kowno, odpowiednio 1035 i 935 euro. Tymczasem najniższą płacę płacono w gminie Nerynga – 771 euro (o 26 % mniej niż w Wilnie). W 2020 r., Nerynga miała też najniższy odsetek zatrudnionych w wieku produkcyjnym (67 %),
podczas gdy zatrudnienie w pozostałych czterech gminach wynosiło 80 % i więcej (87 % w Wilnie).
Największa liczba praktykujących pracowników służby zdrowia na 10 tys. wśród ludności gminy, w TOP 5 gmin znalazła się gmina m. Kowna – 287, najmniej w rejonie kowieńskim – 27. Liczba łóżek opieki paliatywnej, opiekuńczej, pielęgnacyjnej i podtrzymującej na 1 tys. była najwyższa w Wilnie – 901, a najniższa – w Neryndze – 10. Najwyższa śmiertelność z powodu chorób niezakaźnych wynosi 100 tys., ludność została zarejestrowana w mieście Kłajpeda – 1298, a najniższa – w Neryndze – 570.
Gminy o najniższym wskaźniku jakości życia
Najniższy wskaźnik jakości życia w 2020 roku został znaleziony w gminie Kalwaria (0,38). Po niej – r. solecznicki (0,44), r. łoździejski (0,45), r. jezioroski (0,46) i r. ignaliński (0,47). Wśród tych gmin największy postęp w latach 2013-2020. zauważony w r. ignalińskim (78 %) i w gminie Kalwarii (57%), a najmniejszy r. łoździejski (45 %). Wskaźnik jakości życia gminy Kalwaria w latach 2013-2020. co roku pozostawał najniższy, ale tego samego nie można powiedzieć o poszczególnych dziedzinach, np. pod względem demografii i aktywności obywatelskiej i społecznej, gmina Kalwaria zajmuje dość wysokie – 31 miejsce wśród wszystkich gmin, 53 miejsce pod względem przedsiębiorczości ludności i konkurencyjności biznesu, 58 miejsce w usługach zdrowotnych.
Najniższa płaca wśród gmin o najniższym wskaźniku jakości życia w 2020 roku zafiksowana w gminie Jeziorosy (666 euro), a największa w Kalwarii (707 euro). W 2013-2020 płace najszybciej rosły w r. solecznickim (od 401 do 697 euro), najwolniej – w r. łoździejskim (od 447 do 699 euro). Innym przykładem jest stosunek liczby zarejestrowanych osób bezrobotnych do liczby ludności w wieku produkcyjnym. Wśród gmin o najniższym wskaźniku jakości życia w 2020 r. był w r. łoździejskim (19,3), najmniejszy – w r. solecznickim (13,5). Oceniając wynik renowacji budynków apartamentowych, obszar najbardziej wyremontowany w 2020 r. był powiat ignaliński (90,1 tys. mkw.), a najmniej w Kalwarii (2,1 tys. mkw.).
W 2013-2020, najbardziej ogólna sytuacja pod względem ogólnej jakości życia poprawiła się nie na obszarach metropolitalnych, ale na obszarach wiejskich: r. Pokroje (85 %), r. Radziwiliszki (80 %), r. Ignalino (78 %) i r. Okmiany (73 %). Najmniejsza zmiana zarejestrowana w gminach Wisaginia (21 %), Kozłowa Ruda (28 %), Elektreny (34 %), m. Wilno (37%) i r. Możejki (38%).
Analizując poszczególne dziedziny wskaźnika w latach 2013-2020 można zauważyć, że w niektórych gminach nastąpił znaczący wzrost jakości życia, mierzony nawet kilkukrotnie. Jednak w niektórych gminach, w których uzyskano wartości ujemne dla dziedzin wskaźnikowych, wskazuje się na pogorszenie jakości życia na tych obszarach, tj. regresja.
Obszar materialnych warunków życia wyróżnia się spośród wszystkich obszarów wskaźnika jakości życia, w którym wszystkie gminy w latach 2013-2020. osiągnięto wzrost, podczas gdy na pozostałych obszarach w niektórych gminach odnotowano pewne regresje.
Materialne warunki życia w latach 2013-2020 najszybciej rosły w gminach wiejskich – w r. Wyłkowyszkim (210 %), r. Radziwiliszkim (207 %), jako najmniejszą zmianę odnotowano w gminach Wisaginia (58 %) oraz Elektreny (66 %). W obszarze przedsiębiorczości ludności i konkurencyjności biznesu, wskaźnik wzrósł ponad czterokrotnie w gminach: r. solecznickim (440 %), r. kalwaryjskim (420 %), negatywna zmiana w gminach Wisaginia (-64 %) i r. Możejki (-30 %).
W dziedzinie usług zdrowotnych, wskaźnik jakości życia najbardziej wzrósł w gminach: r. Koszedary (83 %), Wisaginia (63 %), najmniej – w m. Olity (7 %). Negatywną zmianę odnotowano w gminie Pojegi (-11 %). Natomiast w zakresie usług edukacyjnych największe zmiany osiągnięto w miejscowościach uzdrowiskowych, w gminach Nerynga (95 %) i r. Szyłele (87 %), zmiana negatywna w gminach – r. Koszedary (-19 %) i r. Szawle (-13%).
W zakresie demografii, aktywności obywatelskiej i społecznej najwyższy wzrost wskaźnika odnotowano w m. Kowna (25 %) i r. Kłajpedzkim (23 %), zmiana ujemna – w r. Rosienie (-35 %) i m. Poniewież (-33 %). Infrastruktura publiczna, jakość środowiska życia i bezpieczeństwo najbardziej poprawiła się w gminach Pojegi (119 %) i r. Pokroje (101 %), zmiana negatywna – w gminach r. Koszedary (-7 %) i r. Preny (-5 %).
