Publikacja ta stanowi część programu obchodów setnej rocznicy odzyskania przez Polskę Niepodległości i powstała z inicjatywy Instytutu Polskiego w Wilnie, Instytutu Adama Mickiewicza oraz Instytutu Witkacego w Warszawie. Książkę wydało wydawnictwo Aukso žuvys. To pierwsza w języku litewskim publikacja książkowa o artyście.
Wydawcy i autorzy oferują czytelnikom pierwszą książkę wydaną w języku litewskim, w której w sposób wszechstronny i szczegółowy została przedstawiona twórczość tego wybitnego artysty. Publikacja liczy sobie ponad 600 stron. Zawiera ona teksty autorstwa znanych witkacologów – Izabelli Curyłło-Klag, Beaty Zgodzińskiej, Przemysława Pawlaka, Tomasza Bocheńskiego, Macieja Dombrowskiego, Marka Średniawy, Janusza Deglera, Helmutasa Šabasevičiusa oraz Alwidy Bajor. Tekstom towarzyszą przekłady wybranych dzieł literackich Witkacego – dramatu „Szewcy”, „W małym dworku”, fragmenty „Nienasycenia” oraz „Niemytych dusz” a także „Skecz” oraz „Regulamin firmy portretowej” autorstwa Ireny Aleksaitė oraz Giedriusa Gabrėnasa. Ilustracji do książki użyczyli, m.in. kolekcjoner Stefan Okołowicz, Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Narodowe w Krakowie i Warszawie, Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku, Muzeum Historii Katowic, Biblioteka Pomorska w Szczecinie, Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem, Muzeum Regionalne w Toruniu.
„Praca nad książką trwała ponad rok. Przez ten czas udało się zebrać teksty znakomitych polskich i litewskich ekspertów na temat różnych aspektów twórczości Witkacego oraz tłumaczenia kilku jego tekstów literackich. Książkę uzupełniają ciekawe ilustracje – zdjęcia, obrazy, rysunki, projekty scenografii. Ta książka ma przybliżyć litewskim czytelnikom postać twórcy nierozerwalnie związanego z Litwą, o którym nadal niewiele na Litwie wiadomo. Przez wiele lat Witkacy czekał na odkrycie. Setna rocznica odzyskania przez Polskę i Litwę niepodległości jest doskonałą okazją do wzajemnego przypomnienia sobie najwybitniejszych postaci, ich dzieł oraz wydarzeń, które kształtowały dzieje obu naszych narodów i kultur. Cieszę się, że z tej okazji – poprzez tę publikację oraz wystawę „Anioł i Syn. Witkiewiczowie w Zakopanem i na Litwie”, która odbyła się we wrześniu 2018 roku w Kownie – możemy przy wsparciu Instytutu Adama Mickiewicza, we współpracy z Instytutem Witkacego oraz wydawnictwem Aukso žuvys zaprezentować tę wybitną postać polskiej kultury. A trzeba powiedzieć, że dzisiaj Witkacy jest w Polsce postacią bardzo popularną, wręcz „kultową”. Jego dzieło wciąż inspiruje twórców” – powiedział Marcin Łapczyński, dyrektor Instytutu Polskiego.
Stanisław Ignacy Witkiewicz-Witkacy (1885–1939) – to szczególna osobistość polskiego modernizmu i awangardy, błyskotliwy i wszechstronny twórca: plastyk, dramatopisarz, filozof, prozaik, teoretyk sztuki, który żył i odszedł ze świata w sposób nieszablonowy. Niewielu wie o tym, że korzenie tego niezwykle ciekawego twórcy wywodzą się z Litwy. Ojciec artysty, Stanisław Witkiewicz, znany malarz, krytyk sztuki i architekt końca XIX i początku XX wieku, urodził się na Żmudzi w majątku Poszawsze koło Szawli. Po Powstaniu Styczniowym 1863 roku został wraz z rodzicami zesłany do Tomska. Po maturze studiował w Sankt Petersburgu, po założeniu rodziny od 1875 roku mieszkał w Warszawie, gdzie też urodził się Stanisław Ignacy, następnie zaś w Zakopanem. Matka artysty Maria Pietrzkiewiczówna również wywodziła się ze szlachty żmudzkiej. Od najmłodszych lat Witkacy wychowywał się i kształcił w domu, wcześnie ujawnił się jego talent twórczy. Pierwsze sztuki teatralne napisał w wieku ośmiu lat. Wcześnie rozpoczęta, spójna i kompletna edukacja, ukształtowanie smaku artystycznego, niezwykle silne więzy z ojcem, swoboda wypowiedzi i opiekuńczy stosunek matki stanowiły podstawy kształtowania osobowości Witkacego. Po odbyciu rozmaitych studiów artystycznych, Witkacy osiadł w Zakopanem, wstąpił do grona zakopiańskiej cyganerii, wkrótce został otoczony rzeszą wielbicieli, a równocześnie znalazł się pod ostrzem grona nieprzejednanych krytyków. Słynął z ekstrawaganckiego stylu życia, zwyczaju szokowania i eksperymentowania i aroganckiej postawy. Otoczenie przedstawiało go jako skandalistę, prowokatora, erotomana i narkomana. Pomijając niejednoznaczne oceny jego osobowości, trzeba przyznać, że był niepospolicie pracowitym twórcą: jego dorobek obejmuje przeszło 40 sztuk teatralnych, 4 powieści, wiele traktatów z dziedzin filozofii i teorii sztuki, mnóstwo rysunków, pastelowych portretów i autoportretów oraz fotografii. Ze wszystkich dziedzin twórczości najdłużej i nieprzerwanie zajmował się malarstwem i rysunkiem. W 1925 r. Witkacy stworzył firmę „Firma S. I. Witkiewicz”, której działalność handlowa trwała do 1939 roku. Cała twórczość Witkacego wypełniona jest filozofią. Zajmował się nią przez całe życie: czytał i analizował dzieła filozoficzne, pisał komentarze na marginesie, stworzył własną teorię filozoficzną, którą nazwał monadyzmem biologicznym. Stworzył też i rozwinął spójną koncepcję „czystej formy”, w sztukach teatralnych starał się na niej opierać. „W małym dworku” to jedyna sztuka Witkacego wystawiona dotąd w języku litewskim.
Mimo, że Witkacy prześmiewał, prowokował i reżyserował swoje życie, nie brakowało w nim dramatyzmu, sceptycyzmu i pryncypialnych wyborów. Jednego z nich dokonał na początku II wojny światowej. We wrześniu 1939 roku zgłosił się do wojska jako rezerwista, chociaż ze względu na wiek i stan zdrowia nie otrzymał karty mobilizacyjnej. 5 września wraz z falą uchodźców opuścił Warszawę wraz ze swą wieloletnią przyjaciółką Czesławą Oknińską-Korzeniowską i udał się na Wschód. W połowie września znalazł się w majątku Jeziory koło Dąbrowicy na Polesiu. 18 września, na wiadomość o inwazji Armii Czerwonej na wschodnie terytorium Polski, wspólnie postanowili odebrać sobie życie. Ona przeżyła, on na drugi dzień został pochowany na miejscowym cmentarzyku.
Książka „Witkacy. Umysł drapieżny” zostanie oficjalnie zaprezentowana w dn. 20-23 lutego 2019 roku podczas Wileńskich Targów Książki. Premierze książki towarzyszyć będą dyskusje, prezentacje oraz pokazy filmów wokół twórczości Witkacego w przestrzeniach Litexpo, Muzeum MO oraz Muzeum Čiurlionisa w Kownie. Wiosną planowane są także czytania fragmentów sztuk przez aktorów Litewskiego Narodowego Teatru Dramatycznego
