Głównym kryterium konkursowym są wyniki uczniów poszczególnych szkół i nauczycieli na egzaminach maturalnych. Obecnie najlepsi są określani z uwzględnieniem 17 kryteriów.
„Szkoła i nauczyciel jest faktycznie oporą polskości, oporą nauczania języka ojczystego, kultury ojczystej, zachowania tożsamości narodowej. Dlatego we wszystkich ustrojach, we wszystkich czasach szkoła była ściśle związana z losami narodu, tym bardziej tu, na Wileńszczyźnie. Dlatego przed 25 laty w odrodzonym państwie litewskim pomyśleliśmy o tym, aby uaktywnić działalność szkół, działalność nauczycieli, aby zaakcentować ich wagę dla zachowania polskości” – powiedział zwracając się do zebranych prezes Macierzy Szkolnej Józef Kwiatkowski.
Kwiatkowski wymienił tendencje panujące w oświacie polskiej na Litwie – te pozytywne, ale też wywołujące zaniepokojenie, między innymi dotyczące coraz gorszych wyników egzaminu maturalnego z języka litewskiego. Odsetek uczniów, którzy nie zdali egzaminu państwowego przy pierwszym podejściu, spadła z 12 proc. w roku 2013 do 23-24 proc. niezłożonych egzaminów w roku 2019. „To wina systemu nauczania tego języka” – ocenił Kwiatkowski, nie szczędząc krytyki instytucjom państwowym. „Niewykonywane są obietnice składane od siedmiu lat, na przykład dotyczące tego, że co roku będzie zdawany egzamin pilotażowy, będą ustalone dodatkowe zadania, nad którymi trzeba pracować”.
Józef Kwiatkowski odnotował także sukcesy, między innymi sprowadzenie w tym roku z Polski podręczników do nauki języka polskiego.
„Dziękuję dyrekcji szkół za niezwykłą aktywność, zrozumienie sprawy. To byłą błyskawiczna akcja zorganizowana w ciągu miesiąca, podręczniki dotarły w ciągu doby” – podkreślił prezes Macierzy Szkolnej. Jak dodał, zaadaptowany do litewskiego systemu oświaty podręcznik dla klas pierwszych dotrze do szkół w przyszłym roku.
Józef Kwiatkowski odniósł się do dzisiejszego spotkania w Warszawie ministrów edukacji Litwy i Polski i podpisanej przez nich deklaracji.
„Chce się wierzyć, że w tej deklaracji znajdą się korzystne punkty dla szkolnictwa polskiego na Litwie i szkolnictwa litewskiego w Polsce. Mamy już nie cichą nadzieję, ale pewność, że w przyszłym roku egzamin z języka polskiego jako ojczystego będzie językiem państwowym. W ubiegłym roku szkolnym z 721 uczniów szkół polskich tylko 7 nie podeszło do tego egzaminu. Nadanie mu oficjalnego statusu miałoby wielkie znaczenie dla naszych szkół polskich” – podsumował Kwiatkowski.
Za najlepszą szkołę średnią w tym roku zostało uznane Gimnazjum im. Jana Pawła II w Wilnie.
Dyrektor Gimnazjum im. Jana Pawła II w Wilnie Adam Błaszkiewicz w rozmowie z zw.lt podkreślił, że wszystkie rankingi należy traktować z przymrużeniem oka, ale jeżeli szkoła utrzymuje się w rankingu na podobnej pozycji, jest to ocena wiarygodna.
„”Najlepsza szkoła, najlepszy nauczyciel” to podsumowanie dorobku szkół z polskim językiem nauczania według przyjętych kryteriów. Powiedziałbym, że te kryteria dla takich szkół jak nasze, która miała w ubiegłym roku 92 absolwentów, nie są szczególnie przychylne. Im dokładniej dzieci wiedzą, jakie egzaminy chcą zdawać i jaki kierunek studiować, tym gorsze dla szkoły są kryteria. W tej sytuacji przyjemne jest, że zostaliśmy wytypowani na szkołę laureata”.
„Poziom naszego gimnazjum z roku na rok jest stabilny, i potwierdza to nie tylko ranking Macierzy Szkolnej, ale też litewskie rankingi. Szkoła pracuje stabilnie i sądzę, że tak powinno być w każdej szkole – wtedy można mówić o jakichś rezultatach” – zaznaczył Błaszkiewicz.
„Każdy ranking zakłada te lub inne kryteria, żeby je ocenić, trzeba mieć jednak tę samą kategorię wagi – jak w boksie. Jeżeli jedna szkoła ma 6 maturzystów, a inna 90, to trudno je porównać” – zauważył dyrektor Gimnazjum im. Jana Pawła II w Wilnie.
Tradycyjnie nagrody także otrzymali nauczyciele, których uczniowie wykazali się najlepszymi wynikami podczas egzaminów państwowych.
Obecny na gali konsul generalny RP na Litwie Marcin Zieniewicz powiedział, że nauczyciele w polskich szkołach na Litwie maja dodatkową, szczególną misję. „Ich zadaniem jest także wychowanie patriotyczne i przekazanie tradycji narodowych” – wskazał.
