„Rok 2019 jest to czas wielkich rocznic dla Polaków i Litwinów. Wydarzenia jakie miały tu miejsce, kształtowały nas i umacniały. Najstarszą rocznicą o znaczeniu dziejowym było 450-lecie zawarcia Unii Lubelskiej, która powołała do życia Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Jej zawarcie uczciliśmy wieloma uroczystościami. Szczególnie w Lublinie, gdzie hołd Unii złożyli przewodniczący i przedstawiciele parlamentów państw naszej części Europy od Mołdawii po Estonię. Dzisiaj z nimi spotykamy się w innej Unii – Unii Europejskiej” – oświadczył Marek Kuchciński.
„Nasze narody oprócz dni chwały mają również wiele tragicznych wydarzeń, które niszczyły nasze państwa, ich wolność i dorobek. Nie udało się jednak zniszczyć bohaterstwa i niezłomności. Dzisiejsza 75. rocznica operacji wyzwolenia Wilna pod kryptonimem „Ostra Brama” jest tego świadectwem. Dlatego pragnę ukłonić się wszystkim uczestnikom tej heroicznej akcji. Okryła ona was, panie i panowie kombatanci, nieśmiertelną chwałą i weszła na stałe do historii bohaterstwa, jako symbol poświęcenia polskiego żołnierza. Żołnierza, który walczył z sowietami na terenie Polski do 1960 roku. Pamiętamy także, że Litwa walczyła z sowietami do końca lat 50-tych. Była to walka naszych narodów o niepodległość i honor. Dziś jesteśmy wolni i bezpieczni. Staramy się więc wyciągać właściwe wnioski z przeszłości. Staramy się by historia nie powtórzyła się” – podkreślił marszałek.
W trakcie uroczystości, w której udział wzięli m.in. Ambasador RP na Litwie Urszula Doroszewska, posłowie AWPL-ZChR, poseł Emanuelis Zingeris oraz delegacja Sejmu RP, krótką modlitwę odmówił biskup pomocniczy radomski Piotr Turzyński.
List od premiera Mateusza Morawieckiego, który nie mógł osobiście przybyć do Wilna, przeczytał szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk. „Łącząc się duchowo z uczestnikami obchodów oddać należny hołd żołnierzom Armii Krajowej poległym w Operacji „Ostra Brama”, a także tym, którzy przeżyli i doświadczyli po wojnie gehenny prześladowań komunistycznych w Związku Sowieckim oraz w powojennej komunistycznej Polsce. Mogą być dla nas wzorem patriotyzmu i niezłomności w realizacji celów nadrzędnych. Będziemy czcić ich pamięć, a jednocześnie wspólnie z naszymi litewskimi przyjaciółmi działać tak, aby tragedia narodowego socjalizmu i komunizmu nigdy na te ziemie nie wróciła. Żołnierze Armii Krajowej wykazali się ogromnym heroizmem walcząc z niemieckim okupantem o wyzwolenie Wilna. Ich bohaterstwo jest wartością nie tylko dla Polaków, ale również dla innych narodów, które podzielają ideały służby Bogu, honorowi i ojczyźnie” – napisał Morawiecki.
Premier RP przypomniał zebranym podpisaną w 2004 r. deklarację pojednania między weteranami Armii Krajowej i Vietinė rinktinė. „Historia rozsądziła tamte spory polsko-litewskie. Dzisiaj nasze państwa łączy prawdziwe partnerstwo strategiczne. Koncentrujemy się wobec wspólnych celów w Europie. Mamy wspólne troski o pokój i bezpieczeństwo naszego regionu” – podkreślił Morawiecki. ,,Cieszę się, iż nasi rodacy są szanowanymi obywatelami Republiki Litewskiej (…) Jednocześnie wiem, że niektóre problemy sygnalizowane przez państwo pozostają otwarte. Jestem przekonany, że przy wspólnej dobrej woli pokonamy wszelkie przeciwności” – napisał polskim premier.
Na wileńskie uroczystości przybyli weterani AK Okręgu Wileńskiego i Nowogródzkiego, działacze społeczni, politycy. Ambasadę RP na Litwie reprezentował zastępca ambasador Grzegorz Poznański. Wśród gości znaleźli się m.in. generał brygady i dowódca Garnizonu Warszawa Robert Głąb oraz kapelan środowisk kombatanckich w Polsce ks. Janusz Bąk. Jan Józef Kasprzyk odznaczył medalem resortowym „Pro patria” m.in. Marka Kubiaka, Władysława Wojnicza, Krystynę Ziemińską, starostę gminy Mariampol Andrzeja Zabielowicza oraz ks. Jerzego Witkowskiego.
Operacja „Ostra Brama” rozpoczęła się 7 lipca 1944 przez oddziały Armii Krajowej, w ramach akcji „Burza”, w celu samodzielnego oswobodzenia Wilna z rąk okupanta niemieckiego siłami AK i zgodnego z założeniami „Burzy” wystąpienia wobec Armii Czerwonej „w roli gospodarza terenu”. Plan operacji został opracowany w sztabie Okręgu Wilno Armii Krajowej w marcu 1944, zakładał on zdobycie miasta przez połączone siły wileńskiego i nowogrodzkiego okręgu AK. Wilno zostało wyzwolone 13 lipca wraz z oddziałami Armii Czerwonej. Niestety kilka dni po wyzwoleniu Wilna sowieci rozpoczęli aresztowania i rozbrajanie oddziałów AK.
