Lazdėnai: odnaleziono szczątki żołnierzy polskich i litewskich poległych w 1920 r.

W miejscowości Lazdėnai (Zawiasy) w rej. elektreńskim od tygodnia przez zespół Biura Poszukiwań i Identyfikacji Instytutu Pamięci Narodowej są prowadzone prace poszukiwawczo-ekshumacyjne wspólnej mogiły żołnierzy polskich i litewskich, poległych w roku 1920. Stan aktualny prac – odnaleziono szczątki 14 żołnierzy, z których co najmniej 4 – to żołnierzy polscy.

Elżbieta Tupikowska
Lazdėnai: odnaleziono szczątki żołnierzy polskich i litewskich poległych w 1920 r.

Fot. ZW/ Bartosz Frątczak

W 2018 roku podczas kwerendy archiwalnej, wykonywanej przez prezesa Komitetu Opieki nad Grobami Wojennymi Mariana Sokalskiego w Litewskim Centralnym Państwowym Archiwum pozyskano wykaz żołnierzy wojska litewskiego, pochowanych w Wilnie, Nowych Trokach, Oranach, Duksach, Lejpunach, Bortelach, Mejszagole i Zawiasach, utworzony na potrzeby przekazania dla strony litewskiej po nawiązaniu stosunków dyplomatycznych w 1938 r.

Pomimo znanych miejsc pochówków żołnierzy, w wykazie wskazana miejscowość Zawiasy (przy d. stacji kolejowej Zawiasy, graniczącej w latach międzywojennych z Litwą Kowieńską), w pobliżu której wg wykazu znajduje się mogiła wspólna żołnierzy polskich i litewskich, poległych w roku 1920.

W latach 2019-2021 administracja samorządu elektreńskiego w porozumieniu z Departamentem Dziedzictwa Kultury przy Ministerstwie Kultury Republiki Litewskiej oraz we współpracy z Wydziałem Konsularnym i Polonii Ambasady RP w Wilnie prowadzili prace poszukiwawcze wspólnej mogiły żołnierzy polskich i litewskich, poległych w roku 1920 w okolicach stacji kolejowej Zawiasy (lit. Lazdėnai).

Są to żołnierze, którzy polegli podczas jednej z ostatnich potyczek w konflikcie polsko-litewskim. Potwierdza to miejsce, gdyż pochowani zostali obok przystanku kolejowego „Zawiasy”, który był oznaczony jako przystanek pograniczny. Po jednej stronie był teren II Rzeczypospolitej Polskiej, a po drugiej strony teren Litwy Kowieńskiej.“ – zaakcentował w rozmowie z ZW Marian Sokalski z Komitetu Opieki nad Grobami Wojennymi.

W roku 2021 wykonane zostały wstępne prace poszukiwawcze w miejscu, wskazanym przez mieszkańców lokalnych. Niestety, nie przyniosły żadnych wyników.

W lutym 2022 r., po przeprowadzeniu kwerendy archiwalnej, podczas prac poszukiwawczych w okolicach miejscowości M. Sokalski odnalazł zaniedbaną mogiłę żołnierzy polskich i litewskich, jednoznacznie zidentyfikowaną wg posiadanych danych archiwalnych i prasowych z okresu międzywojennego.

Dnia 6 września 2022 r. zespół Biura Poszukiwań i Identyfikacji Instytutu Pamięci Narodowej rozpoczął prace archeologiczne w miejscu mogiły oraz odnalazł miejsce grobu oraz szczątki żołnierzy.

Szczątki nie są jeszcze zidentyfikowane, gdyż prowadzone są prace ekshumacji szczątków, w bliskiej przyszłości zespół Biura Poszukiwań i Identyfikacji Instytutu Pamięci Narodowej dokona próby identyfikacji. Wydobyte szczątki będą przekazane dla badaczy i naukowców, którzy wstępnie wykonają badania antropologiczne, a w przyszłości być może badania DNA.“ – powiedział M. Sokalski.

Poinformował również, że prawdopodobnie w listopadzie odbędzie się ponowny pochówek żołnierzy na cmentarzu obok miejscowości Lazdėnai.

Ponowny pochówek po próbie identyfikacji, prawdopodobnie w listopadzie, odbędzie się na cmentarzu, nieopodal Lazdėnai. Jest tu przeznaczona kwatera na dla żołnierzy polskich i litewskich.“ – podsumował M. Sokalski.

PODCASTY I GALERIE