„Nasze stowarzyszenie nie boi się podnosić poważnych, aktualnych ale i złożonych problemów. Jednym z nich jest problem mniejszości narodowych, szczególnie aktualny w ostatnich latach. Historia pokazuje, że mniejszości mogą być zagrożeniem dla państwa, jako naukowcy powinniśmy analizować te przypadki. Moim zdaniem W przypadku Litwy polska mniejszość narodowa jest jednak nie tylko wyzwaniem, ale ogromną szansą dla państwa. Warunkiem są równoprawne partnerskie stosunki – musimy być postrzegani i czuć się jako tacy sami obywatele, a nie ci którym coś się daje, ponieważ my tak samo dajemy innym” – mówił przewodniczący Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy prof. dr Henryk Malewski.
Musimy być postrzegani i czuć się jako tacy sami obywatele, a nie ci którym coś się daje
„Uważamy, że rozwiązaniem wszystkich bolączek, jakie dotykają mniejszości narodowych czy etnicznych na Litwie czy w Europie, jest edukacja. To na przykład badania naukowe, które mają przedstawić modele rozwiązania tych problemów. Edukacja powinna iść od naukowców do polityków, samorządowców. Dlatego ta konferencja jest niezmiernie ważna, bo problemy nabrzmiewają i trzeba szukać rozwiązań” – powiedział witając zebranych prof. dr hab. Jarosław Wołkonowski, dziekan Wydziału Ekonomiczno-Informatycznego w Wilnie Uniwersytetu w Białymstoku.
Dziekan przypomniał, że na uczelni od roku istnieją studia magisterskie na kierunku europeistyka, które mają wzmocnić wartości prozachodnie, europejskie wśród Polaków na Litwie.
W konferencji wziął udział także wicemarszałek Sejmu Litwy Jarosław Narkiewicz.
Obywatel wewnątrz państwa będzie bezpieczny wtedy, gdy nie będzie postrzegany jako wróg za wyrażanie swoich dążeń
„Ujęcie tematu konferencji w kontekście bezpieczeństwa narodowego jest aktualne w znaczeniu światowym, ale także w znaczeniu państwa litewskiego. Litwa od 26 lat jest krajem demokratycznym, który obrał kierunek demokracji zachodniej, wyrażony w wielu zobowiązaniach międzynarodowych. Ostatnio jednak pojawiają się spekulacje, czy obrona swoich praw obywatelskich przez mniejszości narodowe nie zagraża bezpieczeństwu państwa. Ostatnio np. osoba zaangażowana w protesty w obronie szkolnictwa polskiego – Renata Cytacka – została wymieniona w raporcie Departamentu Bezpieczeństwa jako osoba stanowiąca zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa. Obywatel wewnątrz państwa będzie bezpieczny wtedy, gdy nie będzie postrzegany jako wróg za wyrażanie swoich dążeń, za obcowanie z inną mniejszością narodową. Mam nadzieję, że będziecie państwo pomocni w znalezieniu tej drogi, która powie naszym politykom, że mniejszości narodowe nie są zagrożeniem dla państwa” – podkreślił Narkiewicz.
Zebranych pozdrowiła dyrektor Departamentu Mniejszości Narodowych dr Vida Montvidaitė, która zapowiedziała, że w przyszłości departament jest gotowy do udzielenia wsparcia finansowego przy organizowaniu podobnych konferencji.
„Tylko szczery dialog może pomóc w pozbyciu się stereotypów, rozwianiu niepokojów i fobii, które istnieją w społeczeństwie. Podobny cel miało odnowienie działalności Departamentu Mniejszości Narodowych przy Rządzie RL latem ubiegłego roku. Departament dba o zachowanie tożsamości narodowej, stara się stwarzać korzystne warunki dla funkcjonowania wspólnot narodowych. udany dialog zależy zarówno od mniejszości narodowej, jak i większości. Szczególnie duża odpowiedzialność jest po stronie większości – na ile jesteśmy otwarci, na ile potrafimy zrozumieć, i cieszyć się z tego, że nasi sąsiedzi, współpracownicy, współobywatele mogą mówić w języku ojczystym i rozwijać swoją kulturę narodową, a jednocześnie czuć się cząstką naszej wspólnej ojczyzny Litwy” – zaznaczyła Montvidaitė.
„Stosunek do mniejszości i wymiar, jakimi cieszą się w państwie zamieszkania, pokazują stopień dojrzałości systemu państwowego danego kraju” – zwórcił się do zebranych ambasador RP na Litwie Jarosław Czubiński, przypominając o szerokim zakresie praw, z których korzystają mniejszości narodowe w Polsce – w tym prawie do oryginalnego zapisu nazwiska w dokumentach tożsamości, możliwość pisania nazw topograficznych w dwóch językach i wiele innych.
Mówiąc o kwestiach mniejszości narodowych na Litwie, nie da się uniknąć kontekstu politycznego
„Jesteśmy w Wlnie. Niestety, mówiąc o kwestiach mniejszości narodowych na Litwie, nie da się uniknąć kontekstu politycznego. Temat tej konferencji stał się aktualny w kontekście niedawno opublikowanego raportu litewskich służb specjalnych poświęconego zagrożeniom dla bezpieczeństwa państwa. Jak twierdzą niektórzy, znalazły tam się sformułowania mówiące o tym, że niektóre mniejszości – w tym mniejszość polska – stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa czy dla państwowości litewskiej. Jakie stąd wniosek. Wydawałoby się, że skoro ten problem został przez system władzy państwowej dostrzeżony, to władza ta, świadomie wykonując swoje obowiązki, powinna przystąpić do jak najszybszego rozwiązywania problemów tychże mniejszości i to znalezienie rozwiązania powinno leżeć na sercu tym litewskim politykom, dla których słowa „interes państwa” czy „troska o obywateli” nie są tylko i wyłącznie sposobem do zdobywania głosów w wyborów. Nie jest to jednak moja rola, żeby pouczać. Cytuję tylko niektóre opinie, które pojawiały się po ogłoszeniu tego raportu. Polska ma ogromne doświadczenie w sprawach mniejszości. Doświadczenia ponad tysiącletniej historii polskiej państwowości pokazują, że bezpieczeństwo państwa opiera się w dużej mierze na poczuciu jedności, solidarności społeczeństwa. Dzisiaj uważa się w Polsce że jeżeli przedstawicielom mniejszości narodowych będzie dobrze tam, gdzie mieszkają, będą oni kontruktywnie przyczyniać się do rozwoju swego kraju” – powiedział ambasador Polski.
Konferencja „Mniejszości narodowe – szansą, wyzwaniem czy zagrożeniem bezpieczeństwa narodowego?” potrwa w Domu Kultury Polskiej w Wilnie do soboty (30 kwietnia). Obrady i dyskusje będą odbywały się w kilku sekcjach. Program konferencji.
