W rozdziale poświęconym odrodzeniu i działalności harcerstwa na Litwie autor zgłębia sytuację społeczno-polityczną na Litwie i miejsce polskiej mniejszości narodowej w tym kontekście, opisuje działalność Związku Harcerstwa Polskiego na Litwie (ZHPnL) w latach 1989-1996, polaryzację działalności związku w latach 1996-2007 oraz prezentuje historię i działalność Harcerskiego Wileńskiego Hufca Maryi im. Pani Ostrobramskiej.
„Jest to książka fascynująca. Autor pokazuje, jak polska społeczność – niszczona, mordowana, wysiedlana pozostała przy swoich korzeniach, jak dba o swoją tożsamość, jak pielęgnuje tradycję. Jednocześnie jest to książka smutna ukazuje bowiem, iż bez pomocy z zewnątrz, bez wsparcia, owo trwanie polskiej społeczności jest zagrożone. Autor opisuje wolontarystyczny, entuzjastyczny ruch wielu polskich instruktorów i organizacji harcerskich wspierających tworzący się ruch na Wschodzie. Odpowiedzią – nad wyraz entuzjastyczną i odważną – jest liczba polskich drużyn harcerskich, które powstały na terenach byłego Związku Sowieckiego, nawet w Mołdawii czy Kazachstanie. Zgromadzenie przez autora tak wielkiej liczby faktów jest godne podziwu. Dzięki temu książka stanowi wyczerpujące kompendium działalności polskiego harcerstwa na terenie Związku Sowieckiego oraz po jego rozpadzie” – pisał w recenzji książki dr hab. Piotr Niwiński, profesor Uniwersytetu Gdańskiego.
„Jeden egzemplarz książki otrzymamy od autora. Oczywiście chcielibyśmy sprowadzić książkę na Litwę, żeby ją tu rozpowszechnić, bo na pewno chętnych do nabycia byłoby niemało – już są odgłosy – ale na razie jest to kwestia do uzgodnienia z wydawcą książki” – mówi hm. Julia Darjina z ZHPnL.
„Myślę, że ta książka przede wszystkim zainteresuje tych, którzy kiedyś działali aktywnie w ZHPnL, dla nich będzie to swoisty powrót do tamtych wydarzeń czy też nazwisk osób, z którymi się współpracowało i działało. Poza tym książka jest ważna dla dzisiejszego pokolenia młodych harcerzy i harcerek, bo daje możliwość bliższego poznania historii odrodzenia harcerstwa polskiego na Litwie” – uważa J. Darjina.
Książka „Od pieriestrojki do Karty Polaka. Środowiska i organizacje polskiego harcerstwa na terenie ZSRR i po jego rozpadzie” autorstwa Adama F. Barana ukazała się nakładem Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.