EFHR poddała analizie wyniki egzaminów z języka litewskiego uzyskane w latach 2008-2013 przez maturzystów ze szkół mniejszości narodowych oraz szkół litewskich. Z podanych przez Narodowe Centrum Egzaminacyjne danych wynika, że we wspomnianym okresie liczba maturzystów w szkołach mniejszości narodowych, którzy nie zdali egzaminu z języka litewskiego znacznie wzrosła. Niemniej należy zwrócić uwagę, że tegoroczne wyniki są trochę lepsze niż w roku poprzednim.
EFHR stoi na stanowisku, że zatwierdzając wspólny program nauczania języka litewskiego w szkołach mniejszości narodowych i szkołach litewskich nie zostały stworzone równe możliwości odpowiedniego przygotowania się do egzaminu. Stanowisko to pozostaje w zgodzie z opinią Komitetu Doradczego Rady Europy, który podkreślił, że zmiany, które ujednoliciły egzamin z języka litewskiego oraz wycofały egzamin z języków mniejszości narodowych z listy obowiązkowych egzaminów, postawiły absolwentów szkół mniejszości narodowych w niekorzystnej sytuacji. Taka dyskryminująca postawa leży w sprzeczności z postanowieniami przyjętej przez Litwę Konwencji ramowej o ochronie praw mniejszości, która odnosi się do możliwości uczenia się w języku mniejszości narodowej. Litwa zobowiązała się do zapewnienia osobom należącym do tych mniejszości, w ramach swoich systemów oświatowych, odpowiednich warunków do nauki języka mniejszości lub pobierania nauki w języku mniejszości (art. 14).
Przypominamy, że w związku z wprowadzeniem w 2013 r. ujednoliconego egzaminu z języka litewskiego dla maturzystów ze szkół mniejszości narodowych oraz szkół litewskich istnieje możliwość zaskarżenia wyników z egzaminu. W sierpniu 2014 r. dwoje uczniów ze szkół mniejszości narodowych, którzy nie zdali egzaminu z języka państwowego, z pomocą EFHR złożyło do Wileńskiego Okręgowego Sądu Administracyjnego (Vilniaus Apygardos Administracinis Teismas) skargi dotyczące sposobu przeprowadzenia reformy oświatowej.
Obecnie EFHR poszukuje tegorocznych maturzystów, którym nie udało się zdać ujednoliconego egzaminu z języka litewskiego. Osoby te proszone są o kontakt z Fundacją. Zobowiązujemy się udzielić w tej sprawie bezpłatnej pomocy prawnej.
