Obecna na otwarciu wystawy Ambasador RP w Wilnie Urszula Doroszewska w swoim przemówieniu zwróciła uwagę na to, że wystawa przy kościele franciszkańskim niesie ważne przesłanie, przypominając o mocnym duchu Powstania Styczniowego.
„Mieszkańcy Wilna, turyści stolicy oraz osoby, przychodzące do kościoła, będą mogły bezpośrednio zapoznać się z wystawą, która wzbogaci Wilno. Historyczna wystawa przypomina o tym duchu, który na Litwie był bardzo mocny – o duchu Powstania Styczniowego. Rocznicę powstania wspólnie obchodziliśmy w Kijowie, na Rossie, wczoraj w Cytadeli warszawskiej z prezydentami Polski i Litwy. Dzisiaj mamy kolejne wspaniałe wydarzenie u Ojców Franciszkanów” – powiedziała U. Doroszewska, zachęcając wszystkich do obejrzenia wystawy na ogrodzeniu kościoła franciszkańskiego w Wilnie (ul. Trakų 7), która będzie trwać do do 24 lutego 2023 r.
Wystawa „Walka o wolność. Powstanie Styczniowe 1863–1864” została przygotowana przez Muzeum Historii Polski na zamówienie Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.
Wystawa w syntetyczny sposób przedstawia genezę największego zrywu niepodległościowego przeciwko rosyjskiemu zaborcy.
Na uroczystości otwarcia wystawy był obecny również dyrektor Muzeum Historii Polski Robert Kostro, który podkreślił znaczenie wspólnej walki o niepodległość.
„Wówczas Litwini, Polacy, Białorusini, Ukraińcy i Żydzi razem wystąpili w obronie niepodległości; razem myśleli o wspólnym państwie. Oczywiście, tej Rzeczypospolitej nie można było wówczas odbudować, ale pamięć o tym, że to był wolny kraj oraz że rosyjska niewola jest wspólną niewolą, przeciwko której trzeba walczyć – pozostała i była motorem działań powstańców styczniowych” – zaznaczył R. Kostro.
Dyrektor Muzeum Historii Polski zwrócił uwagę na herb, który świadczy o braterskim duchu trzech narodów.
„Herb, na którym widzimy trzy elementy – orzeł polski, litewska pogoń i archanioł Michał – symbol Kijowa jest ważnym symbolem, który wskazuje na to, że powstańcy styczniowi myśleli w duchu braterstwa w dążeniu do wolności, równości i niepodległości. Przypomnienie o wydarzeniach styczniowych jest bardzo ważne m.in. ze względu na dzisiejszą sytuację w regionie. Niestety znów musimy solidarnie postępować wobec niebezpieczeństwa rosyjskiego imperializmu. Pamięć o powstaniu jest dla nas ważnym przesłaniem: wtedy, kiedy jesteśmy razem, jesteśmy w stanie zwyciężyć” – podsumował R. Kostro.
Marius Janukonis, dyrektor Departamentu ds. Komunikacji i Kultury w MSZ Litwy zaznaczył, że wystawa przypomina naszą wspólną historię z Polską, ale też wszystkich narodów, które stanęły do walki z zaborcą.
Symbolicznym miejscem wystawy jest mur przy kościele franciszkańskim, który w okresie powstania ucierpiał z powodu represji. Podczas powstania był to jeden ze znaczących ośrodków – cały klasztor przyłączył się do powstania. Franciszkanin o. Marek Dettlaff powiedział, że istnieje dokument z 1864 r., w którym władza carska nakazuje zamknięcie w Wilnie klasztorów franciszkańskiego i bernardyńskiego.
„Tu były śpiewane pieśni patriotyczne, religijne, bracia franciszkanie przyjmowali przysięgi powstańcze i odprawiono msze święte na rozpoczęcie powstania, a także za tych, którzy zginęli w Wilnie i Warszawie” – powiedział o. Marek Dettlaff.
Zapraszamy do obejrzenia galerii zdjęć z otwarcia wystawy:
W ramach obchodów 160. rocznicy Powstania Styczniowego we wtorek w Pałacu Wielkich Książąt Litewskich odbyła się również debata historyków z Polski, Litwy, Białorusi i Ukrainy, podczas której przypomniano historię, szukając odpowiedzi na pytania, czego uczy nas powstanie, jak bardzo wspólni bohaterowie kształtują naszą regionalną tożsamość suwerennych krajów?
W swoim przemówieniu Ambasador U. Doroszewska przypomniała o wydarzeniach z 2019 r., gdy odbył się pogrzeb powstańców styczniowych.
„Pamięć o powstańcach jest szczególnie dzisiaj ważna. Kiedy przyjechałam do Wilna 24 lipca 2017 r., tego dnia zostało ogłoszone odnalezienie ciał powstańców na Górze Giedymina. Później, w listopadzie 2019 r., odbył się uroczysty pogrzeb. Na tym pogrzebie trumny były przykryte historyczną flagą RON. Te wydarzenia służyły zbliżeniu Polski i Litwy – to, że nasi prezydenci, nasze rządy, mieszkańcy Wilna przeszli tę drogę za trumnami, uczestniczyli w pożegnaniu powstańców, pozwoliło zrozumieć nasze miejsce w historii – kto jest naszym wrogiem, a kto sojusznikiem. Wraca do nas duch sprzeciwu wobec tyranii – nasi przodkowie przekazali nam w genach opór wobec wroga. Teraz gdy walczy bohaterski naród Ukrainy, Polska i Litwa wspierają go dostawami broni, wspierają politycznie” – podkreśliła U. Doroszewska.
W latach 1863-1864 na Placu Łukiskim w Wilnie wojsko carskie dokonało egzekucji 21 przywódców i uczestników powstania styczniowego. Wszystkich pogrzebano w tajemnicy przed rodziną i bliskimi, bez trumien i ze związanymi rękoma.
W 2017 r. w czasie badań archeologicznych na Górze Giedymina (Górze Zamkowej) w Wilnie przypadkowo odkryto szczątki czterech osób. Badania genetyczne potwierdziły tożsamość pogrzebanych bohaterów powstania styczniowego.
Artykuł z 2019 r. o pochówku powstańców styczniowych w Wilnie oraz galeria zdjęć dostępna pod linkiem: Pochówek powstańców styczniowych w Wilnie: Wspólna przeszłość jest natchnieniem do budowania ścisłych relacji – Wiadomości Znad Wilii (zw.lt)
Podczas debaty obecni byli również: zastępca Dyrektora Muzeum Narodowego – Pałacu Wielkich Książąt Litewskich dr. Ramunė Šmigelskytė-Stukienė, wiceminister Spraw Zagranicznych Litwy Mantas Adomėnas, Ambasador Ukrainy na Litwie Petro Beszta.
Uroczystość uświetnił międzynarodowy chór męski „UNIA”.
Prelegenci: prof. Bohdan Cywiński, polski historyk, działacz społeczny; prof. dr hab. Tamara Bairašauskaitė, Instytut Historii Litwy; prof. dr hab. Aliaksandr Smalianchuk, Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, SEW UW; prof. dr hab. Iryna Matiash, Narodowa Akademia Nauk Ukrainy, SEW UW.
Zapraszamy do obejrzenia galerii zdjęć:
Powstanie Styczniowe było największym i najdłużej trwającym zrywem niepodległościowym na ziemiach Rzeczypospolitej rozdartych przez zaborców. W walkach zginęło blisko 20 tys. powstańców.
