„Szanowni Państwo, bardzo dziękuję za zaproszenie, macie tutaj w Dyneburgu pomnik 4 generałów, a teraz zawitała tutaj wystawa pt. „Wytrwać na przekór historii”. Jesteśmy bardzo wdzięczni Kancelarii Prezesa Ministrów, że mogliśmy taką wystawę na stulecie Związku Polaków na Łotwie przywieść tutaj do Dyneburga i pokazywać ją przez kolejne miesiące w polskich szkołach na Łotwie, zawieźć do Rygi i do największych miast, w których skupiają się Polacy“ – podkreślił obecny na uroczystym otwarciu wystawy Prezes Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie Mikołaj Falkowski.
Na uroczystości głos zabrał Tomasz Otocki, który jest głównym autorem wystawy: „Witam was serdecznie na 100-leciu Związku Polaków na Łotwie. Związek Polaków na Łotwie jest najstarszą organizacją polonijną w regionie, najważniejsza polska organizacja na Litwie została powołana 2 lata później, w Estoni w 30-ym roku […] Związek Polaków na Łotwie powstał 6 sierpnia 22 roku, tuż przed pierwszymi wyborami do pierwszego Sejmu Łotwy”.
Zgodnie ze spisem ludności przeprowadzonym w 1920 roku było na Łotwie 52 244 Polaków, w tym ponad 40 tysięcy byli obywatelami Republiki Łotwy. Obecnie na Łotwie nadal mieszka ponad 40 tysięcy Polaków.
„Była to pierwsza polityczna organizacja Polaków na Łotwie, dlatego że już od XIX w. istniały organizacje społeczne w różnych miastach, takich jak Lipawa, Dyneburg czy Ryga. […] Związek brał udział w wyborach do Sejmu i w wyborach samorządowych. Przedstawicielami Związku Polaków w Łotwie w sejmie byli Jarosław Wilpiszewski, Jan Wilkicki i Władysław Łapiński, ale koniecznie trzeba wspomnieć o pierwszej przewodniczącej – Stanisławie Dowgiałłównej. ” – kontynuował T. Otocki.
Pod koniec lat osiemdziesiątych powstało również Polskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne na Łotwie, którego szefową została działaczka Atmody, członkini Łotewskiego Frontu Narodowego, dziennikarka i filolożka, „kobieta roku Łotwy”, Ita Kozakiewicz, do dziś darzona ogromnym szacunkiem nie tylko wśród Polaków, ale i Łotyszy.
14 stycznia 1990 roku oficjalnie odnowiono Związek Polaków na Łotwie, który w nowych okolicznościach został organizacją społeczną. W wolnej Łotwie działa już ona ponad trzy dekady, skupiając Polaków z Rygi, Dyneburga, Rzeżycy, Krasławia, Lucynu, Jekabpilsu, Lipawy, Jełgawy, Jurmały, Tukumsu. Niestety nie wszystkie oddziały udało się zachować.
Słowo zabrała też Marina Isupowa, kierownik wydziału kuratorium oświaty:
„Cieszę się, że mogę tutaj z państwem być na inauguracji tych wspaniałych świąt. W imieniu kuratorium oświaty chciałabym podziękować ZPŁ. Dziękuję za współpracę i dziękuję również za to, że dbamy o to, co mamy wspólnego, najważniejsze – o nasze dzieci. Zawdzięcając związkowi tutaj w Dyneburgu powstała polska szkoła i również zawdzieczając związkowi została później rewitalizowana. Zawdzięczając również środkom z Polski mogliśmy tę szkołę odnowić, mogliśmy dostosować do współczesnych potrzeb” – mówi M. Isupowa.
„Dzieci, to jest nasza przyszłość, więc mam nadzieję, że wspólnie przedszkole polskie i polska szkoła będą przy naszej pomocy kształcić dzieci w ten sposób, aby byli obywatelami Łotwy, którzy pamiętają o swojej ojczyźnie” – kontynuuje.
Członkowie ZPŁ sprawują mandaty radnych w radach samorządowych na terenie Łotwy. Na pewno minione stulecie obfitowało w momenty trudne dla Polaków i dla związku, ale jednocześnie wydarzenia polityczne epoki przełomu otworzyły ponownie możliwość zrzeszania się i prowadzenia aktywności społecznej, kulturalnej i oświatowej
Na podst.: Ambasada RP w Rydze
