„Nie można odkładać odbudowy Ukrainy do końca wojny. Odbudowa kraju jest kluczowym czynnikiem w szybszej integracji Ukrainy z Unią Europejską” – powiedział prezydent.
G. Nausėda powiedział, że brutalna wojna rozpętana przez Rosję na Ukrainie zachęciła Europę do zjednoczenia i mobilizacji sił w obronie wolności i demokracji.
Po spotkaniu prezydent podkreślił znaczenie stworzenia prawnych mechanizmów karania agresorów. Jego zdaniem do tej pory nie zrobiono wystarczająco dużo w tej sprawie.
„Jeśli chodzi o wsparcie militarne, wsparcie gospodarcze i finansowe, Europa i cały świat z pewnością zrobiły wiele, aby wesprzeć Ukrainę, ale jeśli chodzi o tworzenie podstawy prawnej, jeśli chodzi o odpowiedzialność za zbrodnie wojenne, jesteśmy w tyle (…) Tutaj, w Reykjavíku, mamy świetną okazję do nadrobienia zaległości” – powiedział G. Nausėda.
Według niego, mechanizm ten powinien składać się ze specjalnego trybunału i rejestru szkód. Zdaniem prezydenta, działania te są konieczne, aby „agresor nie uchylał się od odpowiedzialności i nie pozostał bezkarny”.
„Jest to ważne nie tylko w kontekście tej wojny. Ważne jest, aby w przyszłości nowi agresorzy nie mieli chęci ponownego wypróbowania naszych sił i aby wiedzieli, że zostaną ukarani i ta kara będzie wystarczająco surowa i okrutna” – powiedział litewski przywódca.
Na początku maja Litwa dołączyła do rejestru utworzonego przez członków Rady Europy w związku ze zniszczeniami spowodowanymi rosyjską inwazją na Ukrainę. Przewidziane jest, że rejestr zostanie utworzony w ciągu miesiąca, powinien zacząć działać w Holandii i będzie rejestrować dowody szkód.
Ponadto Ukraina, Litwa i inne państwa regionu zabiegają o powołanie specjalnego trybunału do zbadania zbrodni rosyjskiej agresji, co pozwoliłoby na pociągnięcie przywódców Kremla do odpowiedzialności.
Mówiąc o perspektywach negocjacji pokojowych, prezydent podkreślił, że muszą one odbywać się wyłącznie na warunkach akceptowalnych dla Ukrainy, opartych na suwerenności i integralności terytorialnej tego kraju.
„Pokój na warunkach nie do przyjęcia dla Ukrainy oznaczałby zwycięstwo agresora. Wszelkie oferty stron trzecich dotyczące rezygnacji z terytoriów w zamian za negocjacje są nieodpowiedzialne i nie do przyjęcia. Rosja najechała terytorium suwerennego państwa i rozpoczęła krwawą wojnę. Agresorowi grozi wyrok sądu międzynarodowego i obowiązek naprawienia szkody na Ukrainie” – powiedział G. Nausėda.
Prezydent zaznaczył, że działania Rosji wskazują, że kraj ten nadal planuje łamać prawo międzynarodowe, okazywać brak szacunku dla międzynarodowego porządku bezpieczeństwa i dążyć do konfrontacji z demokracją. Zdaniem głowy państwa, konieczne jest dalsze zwiększanie presji na agresora: kontynuacja polityki sankcji, zapobieganie nieuzasadnionym wyjątkom i obchodzeniu sankcji.
Rosja została wykluczona z Rady Europy w marcu 2022 roku, kilka tygodni po rozpoczęciu inwazji na Ukrainę. Jednak w zeszłym tygodniu pojawiły się informacje, że dziesiątki obywateli Rosji nadal pracuje w tej organizacji praw człowieka.
Obecnie organizacja założona w 1949 roku zrzesza 46 krajów i ma na celu wspieranie praw człowieka i demokracji w Europie.
W przyszłym roku Litwa przejmie przewodnictwo w Komitecie Ministrów Rady Europy. Według prezydenta, priorytety kraju będą koncentrować się na temacie Ukrainy, rozwoju wolności i demokracji.
