Polski Orzeł, litewska Pogoń i patronujący Rusi Archanioł Michał, symbolizowały solidarność narodów w walce przeciwko wspólnemu zaborcy. Wilnianie i goście stolicy będą mogli podziwiać iluminację na Placu Ratuszowym w tym samym czasie, w którym oglądać ją będą warszawiacy – od godziny 17:00 w sobotę, 22 stycznia br., aż do niedzielnego poranka.
„Powstanie Styczniowe rozpoczęło proces rozwijania się myśli demokratycznej i ruchu narodowo-wyzwoleńczego. Cieszę się, że nie zapominamy o wspólnej historii i razem z naszymi bliskimi sąsiadami — Polakami — z szacunkiem upamiętniamy to wydarzenie, mające wielką wagę dla obydwu naszych narodów. Iluminacje w litewskiej i polskiej stolicy są jak symboliczny pomost między miastami, zaproszeniem do upamiętnienia tego doniosłego, będącego dowodem wielkiej odwagi i solidarności, wydarzenia historycznego” – mówi wicemer Wilna, Edita Tamošiūnaitė.
Powstanie Styczniowe było jednym z wielu zrywów i walk o odrodzenie państwowe. Zapoczątkował je Manifest z 22 stycznia 1863 roku. Polacy, Litwini i Białorusini zostali wezwani do walki o oswobodzenie Ojczyzny, rozumianej jako ziemie niegdyś wchodzące w skład Rzeczpospolitej Obojga Narodów.
„Ogromnie cieszę się, że rocznica powstania styczniowego została upamiętniona w tak widowiskowy sposób. Zryw 1863 roku to symbol nie tylko polsko-litewskiej wspólnoty historycznej i kulturowej, ale także umiłowania wolności i równości, które to cechy łączą nasze narody. Pamięć o powstańcach i ich ideały mogą być — jak widać — świetną podstawą do kontynuowania dialogu kultur polskiej i litewskiej” – mówi dyrektor Instytutu Polskiego w Wilnie, Małgorzata Stefanowicz-Pecela.
Wiosną i latem 1863 roku Powstanie objęło swoim zasięgiem większą część ziem wchodzących w skład Wielkiego Księstwa Litewskiego. Przeciw wojskom Carskiej Rosji, liczącym na początku 1864 roku 144 tysięcy żołnierzy wystąpiło około 15 tysięcy powstańców z Wielkiego Księstwa Litewskiego. Mając zdecydowaną przewagę militarną wojska carskie, rozbiły Powstanie i rozpoczęły represje, nie tylko wobec samych uczestników zrywu, ale również zapoczątkowały politykę dyskryminacyjną.
Po upadku Powstania Styczniowego władze carskie zainicjowały wyparcie alfabetu łacińskiego przez cyrylicę w zapisie języka litewskiego, w 1865 roku jej używanie zostało całkowicie zakazane, a język rosyjski zaczął niepodzielnie panować w oświacie. Stanowiska w instytucjach państwowych i szkolnictwie były poza zasięgiem Polaków, a polskojęzyczna szlachta spotykała się z nowymi przejawami systemowej dyskryminacji. Powstanie Styczniowe było wydarzeniem przełomowym. To właśnie wtedy Polacy, Litwini i Białorusini zjednoczyli się w walce o wspólne państwo przeciwko temu samemu wrogowi.
22 listopada 2019 roku w Wilnie podczas państwowej ceremonii z honorami pochowani zostali przywódców Powstania, m.in. K. Kalinowski oraz Z. Sierakowski.
Organizator: Ratusz w Wilnie
Partnerzy: Samorząd Miasta Wilna, Instytut Polski w Wilnie, Ambasada Republiki Litewskiej w Rzeczpospolitej Polskiej.
