10 kwietnia 2010 r. o godz. 8:41 samolot udający się do Katynia z delegacją na obchody 70. rocznicy sowieckiej zbrodni rozbił się nieopodal lotniska wojskowego Smoleńsk-Siewiernyj. Zginęli wszyscy pasażerowie – 96 osób, wśród nich prezydent Lech Kaczyński, jego małżonka Maria, ostatni prezydent RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski, a także członkowie rodzin katyńskich, kombatanci, wojskowi, duchowni, urzędnicy państwowi, funkcjonariusze Biura Ochrony Rządu i załoga samolotu.
Śmierć w katastrofie smoleńskiej ponieśli parlamentarzyści: wicemarszałkowie Sejmu Krzysztof Putra i Jerzy Szmajdziński, marszałek Sejmu III kadencji Maciej Płażyński, posłowie Grażyna Gęsicka, Przemysław Gosiewski, Leszek Deptuła, Grzegorz Dolniak, Izabela Jaruga-Nowacka, Sebastian Karpiniuk, Aleksandra Natalli-Świat, Arkadiusz Rybicki, Jolanta Szymanek-Deresz, Zbigniew Wassermann, Wiesław Woda i Edward Wojtas, wicemarszałek Senatu Krystyna Bochenek oraz senatorowie Janina Fetlińska i Stanisław Zając.
Śmierć Prezydenta RP i pozostałych uczestników tragicznego lotu wywołała powszechne poruszenie i stała się największą tragedią narodową od II wojny światowej. Od 10 kwietnia przed Pałacem Prezydenckim w Warszawie zaczęli gromadzić się pogrążeni w żałobie mieszkańcy, a ulice przed siedzibą głowy państwa wypełniło morze płonących zniczy. Ogłoszona została tygodniowa żałoba narodowa. W jej trakcie i po jej zakończeniu setki tysięcy Polaków oddawały hołd ofiarom smoleńskiej tragedii czuwając przy trumnach z ciałami zmarłych, uczestnicząc w nabożeństwach i mszach św. oraz pogrzebach.
13 kwietnia 2010 r. posłowie i senatorowie zebrali się na wspólnym posiedzeniu, podczas którego oddali hołd ofiarom katastrofy, wspominali zmarłe tragicznie koleżanki i kolegów z ław parlamentarnych i przyjęli specjalne oświadczenie. „Las smoleński stał się miejscem polskiego dramatu. Stajemy znowu wobec wielkiego wyzwania, jakim jest zrozumienie sensu ofiary życia w imię służby Ojczyźnie” – napisali parlamentarzyści.
Katastrofę smoleńską i jej ofiary upamiętniono na trwałe w budynku Sejmu. W pobliżu wejścia głównego znajduje się tablica poświęcona pamięci prezydenta Lecha Kaczyńskiego, przy wejściu do Sali Posiedzeń upamiętniono marszałka Macieja Płażyńskiego, zaś nazwiska wszystkich posłów i senatorów, którzy zginęli w Smoleńsku umieszczone są w Holu Głównym, wraz z godłem państwowym z rozbitego samolotu, odnalezionym w miejscu tragedii.
W Warszawie odbędą się uroczystości państwowe, miejskie i kościelne. Przewidziano także pokazy filmów oraz koncerty. W związku z przejazdami delegacji oraz przemarszami mieszkańcy mogą spodziewać się utrudnień w rejonie Traktu Królewskiego oraz placu Piłsudskiego, a także przy Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
Program niedzielnych uroczystości został opublikowany na początku kwietnia przez Prawo i Sprawiedliwość. Jak zapowiedziano, uroczystości w Warszawie rozpoczną się 10 kwietnia o godzinie 8 od mszy w Kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i Św. Józefa Oblubieńca przy Krakowskim Przedmieściu. Następnie o godz. 8:41 zaplanowany jest apel pamięci przed Pałacem Prezydenckim. Także tam ma się odbyć Anioł Pański (godz. 12) oraz Koronka do Miłosierdzia Bożego (godz. 15).
Ponadto w godzinach 10-11:55, 12:15-15 i 15:15-19 przed Pałacem Prezydenckim odbywać się będą pokazy filmów oraz koncerty.
O godzinie 19 w Bazylice Archikatedralnej p.w. Męczeństwa św. Jana Chrzciciela przy Świętojerskiej odbędzie się msza w intencji ofiar katastrofy. Udział w niej wezmą władze państwowe. Natomiast na godzinę 21 przed siedzibą prezydenta zaplanowano wystąpienie wicepremiera oraz prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego.
Składanie wieńców na placu Piłsudskiego
Składanie wieńców jest również stałym elementem obchodów rocznicy katastrofy smoleńskiej. Takich wydarzeń należy się szczególnie spodziewać na Placu Piłsudskiego przed pomnikami ofiar tragedii smoleńskiej oraz przed pomnikiem Prezydenta Lecha Kaczyńskiego.
Kancelaria Prezydenta RP zapowiedziała, że około godziny 12:15 na miejsce przybędzie prezydent Andrzej Duda. Wcześniej planowano złożenie przez Prezydenta wieńca na grobie ostatniego Prezydenta RP na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego, księdza Józefa Jońca, księdza Zdzisława Króla, ks. Andrzeja Kwaśnika i przy tablicy upamiętniającej ofiary katastrofy smoleńskiej w Świątyni Opatrzności w Wilanowie.
Uroczystości na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach
Po 13:35 prezydent Andrzej Duda odwiedzi również pomnik ofiar katastrofy smoleńskiej na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
Stołeczny ratusz zapowiedział, że miejskie obchody katastrofy smoleńskiej rozpoczną się o godzinie 8:20 na cmentarzu wojskowym na Powązkach. „W trakcie uroczystości odczytane zostaną nazwiska wszystkich ofiar, zostanie zmówiona modlitwa ekumeniczna. Udział w uroczystości wezmą bliscy ofiar oraz przedstawiciele instytucji państwowych i samorządowych, wśród nich prezydent m.st. Warszawy Rafał Trzaskowski” – zapowiada urząd miasta.
