Miałam okazję zwiedzenia cmentarza, położonego w odległości około dwudziestu kilometrów na południe od Wilna i z zainteresowaniem przyjrzałam się nagrobnym napisom, odnotowanym po polsku.
Ze zdumieniem uświadomiłam pewien fakt, że od początku XXI wieku zwiększyła się liczba imion żeńskich z niezredukowaną grupą -ija, takich jak: Anastazija, Apolonija, Felicija, Leokadija, Lidija, Marija, Melianija/ Melanija, Rozalija, Stefanija, Wiktorija, Zofija. To nasunęło pytanie, czyżby te formy zachowały się z okresu mickiewiczowskiego, gdzie w Panu Tadeuszu możemy przeczytać w księdze jedenastej, wersie 583: ,,I pana Tadeusza z Zofiją przywodzi”, czy w księdze dwunastej, wersie 600: ,,Tadeusz i Zofija ustawnie klaskali”.
Przecież te formy są przestarzałe, sięgają średniowiecza, a od II połowy XVIII wieku stopniowo redukowane na rzecz wstępnej samogłoski i we współczesnych formach, które w obiegu funkcjonują od 1918 roku, kiedy został uchwalony przepis ortograficzny o jednozgłoskowej wymowie.
Dlatego dzisiaj w pisowni polskiej mamy wyłącznie j zgodnie z wymową w wyrazach potocznych, nazwach własnych i imionach po spółgłoskach: c, s, z, takich jak: Felicja, Rosja, Anastazja, a w pozostałych wyłącznie i: Apolonia, Leokadia, Lidia, Maria, Melania, Rozalia, Stefania, Wiktoria, Zofia, co sporadycznie można zaobserwować w nagrobnych napisach w postaci fonetycznej i poprawnej pisowni w imionach żeńskich oraz męskim: Leokadja /Leokadia, Marja/ Maria, Marjan/ Marian.
Możliwe jest to skutek wpływu języka państwowego, gdzie w dokumentacji litewskiej są stosowane powyżej wymienionego formy imion z niezredukowaną grupą -ija.
Od 2010 roku na Litwie działa Europejska Fundacja Praw Człowieka, która zachęca do skorzystania ze swoich praw w sprawie pisowni imion i nazwisk, jeżeli obywatel należy do mniejszości narodowej. Wg niej Państwowa Komisja Języka Litewskiego informuje, że ,,nazwy osobowe z języków obcych nie należą do systemu języka litewskiego i nie mogą być zlituanizowane”.
Tłumaczenie pochodzi z broszury w pdf poniżej:
Lietuvių kalbos žinynas. Nelietuviškų tikrinių vardų rašymas
Valstybinė lietuvių kalbos komisija:
„Svetimų kalbų asmenvardžiai nepriklauso lietuvių kalbos sistemai ir negali būti sulietuvinti.“
Dlatego może warto nad tym się zastanowić, gdyż po śmierci nas nie obowiązuje RODO, a zachowując poprawny zapis w języku narodowym – świadczymy przynależność do określonej grupy etnicznej.
Nazwisko autora znane redakcji
