W 2014 r., w efekcie rosyjskiej agresji na Ukrainę, dwoje ukraińskich artystów – Sofija Atlantova i Oleksandr Klymenko zaczęło tworzyć niezwykle oryginalny i wymowny projekt artystyczny, który polega na pisaniu ikon na skrzyniach po amunicji. Artyści zwrócili uwagę na to, iż wieka i dna tych skrzyń są bardzo podobne do desek, na których zazwyczaj maluje się ikony. To dziwne podobieństwo zainspirowało ich do rozpoczęcia projektu. O. Klymenko o projekcie m. in. mówi tak: „Starotestamentowa idea przekuwania »broni na lemiesze« jest zapłodniona nowotestamentowym motywem wyjścia z piekła (…). Jednak wyjście z piekła mogło nastąpić tylko jako zwycięstwo nad śmiercią, zwycięstwo przez śmierć”. Ikony tworzone na fragmentach skrzyń po amunicji symbolizują, tak jak krzyż, przemianę śmierci w życie.
Ikony w formie wystaw podróżują po świecie. Dotychczas były prezentowane w kilkunastu krajach i ponad 120 lokalizacjach (w tym np. w Parlamencie Europejskim).
Na wystawie w Kiejdanach zostanie pokazanych 19 ikon z cyklu „Pietitus”.
Sofija Atlantova (ur. 1981 r. w Kijowie) – artystka, twórczyni ikon, pisarka. Studiowała w Kijowskim Państwowym Liceum Artystycznym im. T.G. Szewczenki i Narodowej Akademii Sztuk Wizualnych i Architektury.
Oleksandr Klymenko (ur. 1976 r. w Kijowie) – artysta, twórca ikon, krytyk sztuki, pisarz. Członek Narodowego Związku Artystów Ukrainy. Studiował w Narodowej Akademii Sztuk Wizualnych i Architektury oraz w Instytucie Historii Sztuki, Folkloru i Etnologii im M. Rylskiego. Wykładał w Kijowskim Państwowym Instytucie Sztuki Dekoracyjnej i Stosowanej im. M. Boychuka.
Alla Cheres – bandurzystka, laureatka ogólnoukraińskich i międzynarodowych konkursów. Absolwentka Ukraińskiej Narodowej Akademii Muzycznej im. P. Czajkowskiego. Gra na unikalnym ukraińskim instrumencie ludowym – bandurze. Nauczycielka Kijowskiej Szkoły Artystycznej w klasie bandury i śpiewu. Występuje solo i w zespołach. Koncertowała w Europie Zachodniej i na Bliskim Wschodzie. Pochodzi z Irpienia w obwodzie kijowskim. Obecnie mieszka w Wilnie i aktywnie uczestniczy w życiu kulturalnym Litwy.
„Wymazać naród” (28 min.) w reż. Tomasza Grzywaczewskiego to dokument pokazujący zniszczenia na dziedzictwie kulturowym Ukrainy dokonane przez wojska Federacji Rosyjskie od 24 lutego 2022 r. W produkcji zostały pokazane celowe zniszczenia ukraińskich zabytków od Lwowa, poprzez Czernichów, Iwanków, Kijów, Charków, aż po Izium i Bohorodyczne na wschodzie Ukrainy. Zbrodnie dokonywane na dziedzictwie kultury świeckiej i sakralnej, od zabytków archeologicznych po współczesne biblioteki i szkoły. Wypowiedzi ukraińskich przedstawicieli świata kultury pokazują obraz celowej walki barbarzyńskiego najeźdźcy z ukraińską tożsamością, walki za którą ukraińscy bohaterowie oddają życie.
– Rosjanie niszczą najważniejsze obiekty. Ostrzelanie Muzeum Skoworody jako symbolu wielkość naszego ducha jeszcze raz potwierdza, że miało ono charakter celowy, aby zniszczyć tożsamość naszego narodu – mówi jedna z bohaterek filmu, Hanna Yarmish z Narodowego Muzeum Pamięci H. S. Skoworody.
Film prezentuje również sposoby zabezpieczania i próby ochrony niszczonych obiektów, jak i skalę pomocy, jaka jest i będzie potrzebna do ochrony i odbudowy dziedzictwa kulturowego znajdującego się na terenie Ukrainy. Film w języku angielskim z polskimi napisami.
Organizatorzy: Instytut Polski w Wilnie, Muzeum Okręgowe w Kiejdanach
Źródło: Instytut Polski w Wilnie
