Według szefa MSW Litwy, Władysława Kondratowicza, szybki rozwój technologii w dziedzinie komunikacji i telekomunikacji pokazuje wyraźną potrzebę wykorzystania nowoczesnych technologii do ostrzegania ludności.
„Ostrzeganie ludności o katastrofach i kryzysach musi działać szybko i niezawodnie. W przypadku jakiejkolwiek katastrofy informacje muszą dotrzeć do ludzi na czas – to jeden z najważniejszych elementów ochrony cywilnej. Niestety, w ostatnich latach miały miejsce przypadki, kiedy wiadomości ostrzegawcze docierały z opóźnieniem lub wcale. To wyraźnie pokazuje, że system musi zostać gruntownie zmodernizowany. Modernizując ten system, powinniśmy brać przykład z Ukrainy i jej bolesnego doświadczenia wojny rozpoczętej przez Rosję” – powiedział szef MSW Litwy, Władysław Kondratowicz.
Zgodnie z słowami szefa MSW, tylko na czas i jasne ostrzeżenie może sprawić, że obywatele poczują się bezpieczniej i będą w stanie chronić siebie oraz swoich bliskich. Ponadto, szybkie ostrzeżenie umożliwia innym służbom szybsze i skuteczniejsze organizowanie pomocy.
Obecny stan systemu SOIL oraz jego gotowość nie odpowiadają wyzwaniom stawianym przez otoczenie bezpieczeństwa. Dlatego usprawnienie systemu ostrzegania ludności jest jednym z priorytetowych zadań rządu – środek na rzecz modernizacji systemu został uwzględniony w planie realizacji programu rządowego.
Za modernizację projektu SOIL odpowiada Departament Ochrony Przeciwpożarowej i Ratownictwa, który zarządza tym systemem. W projekcie ważną rolę pełnią również Krajowe Centrum Zarządzania Kryzysowego, Urząd Regulacji Łączności oraz operatorzy telefonii komórkowej.
System SOIL powinien zostać włączony do listy infrastruktury krytycznej, co zapewni odpowiednią uwagę w zakresie bezpieczeństwa systemu, jego niezawodności i konserwacji technicznej.
Planuje się, że na modernizację systemu ostrzegania ludności zostanie przeznaczone około 5,88 mln euro, a prace modernizacyjne zostaną zakończone do IV kwartału 2027 roku. Środki te zostaną przeznaczone na aktualizację technologii, zwiększenie niezawodności systemu oraz zapewnienie centralnego zarządzania.
Zmodernizowany system SOIL będzie działał w ramach zintegrowanej, jednolitej platformy wielokanałowej, obejmującej wysyłanie komunikatów ostrzegawczych, zarządzanie syrenami oraz nadawanie komunikatów w telewizji litewskiego nadawcy publicznego LRT – wszystkie środki ostrzegawcze będą zarządzane centralnie. Utworzenie tej platformy jest również zaplanowane w Programie Wzmacniania i Rozwoju Ochrony Cywilnej, który został zatwierdzony przez Sejm Litwy w ubiegłym roku.
Dodatkowo, w ramach realizacji programu rządowego, planuje się w 2026 roku poprawę regulacji prawnych dotyczących zarządzania kryzysowego i ochrony cywilnej. W trakcie przygotowywania zmian w przepisach weźmie się pod uwagę zidentyfikowane przez Najwyższą Izbę Kontroli potencjalne niedociągnięcia w procesie wyboru i gotowości schronów oraz budynków ochrony zbiorowej.
Aby wzmocnić odporność schronów, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w 2025 roku przeznaczyło 15,9 mln euro na finansowanie dla samorządów, które będą modernizować ponad 380 schronów.
W sumie, z Funduszu Obrony Państwa na wzmocnienie ochrony cywilnej, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych otrzymało 25 mln euro. W Programie Wzmacniania i Rozwoju Ochrony Cywilnej do 2030 roku zaplanowano wydanie do 77 mln euro na modernizację schronów.
Obecnie w litewskich samorządach znajduje się 6453 schronów, w których może się schronić około 1,5 miliona osób – co stanowi 54% ludności kraju. 28 samorządów posiada wystarczającą liczbę schronów, natomiast 32 nadal borykają się z ich niedoborem. W miastach Litwy schrony muszą wystarczyć dla przynajmniej 60% ludności, a w samorządach wiejskich – dla 40%.
