Z okazji Światowego Dnia Uchodźcy, instytucja ta opublikowała raport, w którym apeluje do rządu o ponowną ocenę potrzeby utrzymywania stanu nadzwyczajnego oraz o rewizję polityki zawracania migrantów, tak aby była zgodna z międzynarodowymi zobowiązaniami Litwy w zakresie praw człowieka i ochrony uchodźców.
Nieznana tożsamość, nieznane pochodzenie
Według Państwowej Służby Ochrony Granic (VSAT), w tym roku zawrócono 1002 osoby próbujące przekroczyć granicę z Białorusią. Jednak aż 592 z nich (czyli 59 proc.) pozostało niezidentyfikowanych – nie ustalono ich tożsamości ani kraju pochodzenia.
Dane zebrane na temat 410 osób pokazują, że najczęściej były to osoby pochodzące z Iranu, Afganistanu, Kuby, Iraku i Somalii. Wśród zawróconych znalazło się także 16 obywateli Syrii, którym – według danych UE – w 88% przypadków przyznaje się ochronę międzynarodową.
„W przypadku zaginięcia tych osób, niemożliwe staje się udzielenie pomocy ich rodzinom w poszukiwaniach” – podkreśla urząd kontrolerów.
Humanitaryzm pod znakiem zapytania
W zeszłym roku tylko około 10% zawróconych migrantów otrzymało zestawy pomocy humanitarnej – łącznie 115 pakietów. Kontrolerzy ostrzegają, że takie działania mogą prowadzić do zagrożenia życia i zdrowia migrantów, szczególnie w trudnych warunkach pogodowych.
Spośród osób, którym udało się przedostać na Litwę w miejscach niedozwolonych, 43 złożyły wnioski o azyl. VSAT nie potrafiło jednak wskazać, dlaczego akurat tym osobom umożliwiono złożenie wniosków – dane o przyczynach nie są bowiem gromadzone, rzekomo w trosce o zgodność z RODO.
„Paradoksalnie, decyzja o nierozpoznawaniu tożsamości w celu ochrony danych osobowych obniża poziom ochrony prawnej migrantów” – stwierdza raport.
Potrzeba zmian i redefinicji polityki
Kontrolerki – Erika Leonaitė i Jolita Miliuvienė – oceniły, że obecna praktyka zawracania migrantów narusza zobowiązania Litwy wynikające z członkostwa w Unii Europejskiej i międzynarodowych traktatów praw człowieka. Wskazały również, że Litwa otrzymała już krytyczne uwagi ze strony organizacji międzynarodowych i lokalnych.
W raporcie zalecono rządowi:
- ponowną ocenę konieczności utrzymywania stanu wyjątkowego,
- rewizję polityki pushbacków (zawracania),
- zdefiniowanie wyjątków dla osób uciekających przed konfliktami zbrojnymi, które powinny mieć zapewnioną możliwość ubiegania się o ochronę.
Kontekst Światowego Dnia Uchodźcy
Raport został opublikowany 20 czerwca, w Światowy Dzień Uchodźcy, obchodzony corocznie w celu zwiększenia świadomości o losie osób zmuszonych do opuszczenia swoich ojczyzn z powodu wojen, prześladowań, ubóstwa czy łamania praw człowieka.
