„Tak, jednogłośnie postanowiliśmy zakończyć działalność. Jak to dokładnie nastąpi, ustalimy w zespole redakcyjnym, który przygotuje dokument, który podpiszemy” – w wywiadzie dla agencji BNS powiedział przewodniczący Komisji ds. Desowietyzacji, Vytas Karčiauskas.
„Wyrażono wobec nas brak zaufania, nie możemy dalej pracować” – dodał.
Likwidację Komisji Desowietyzacyjnej niedawno zaproponowało ponad dwudziestu socjaldemokratów z Sejmu. Proponują, aby decyzje dotyczące zmiany nazw ulic, placów czy usuwania pomników podejmowały samorządy.
Inicjatywę poparli premier Gintautas Paluckas i marszałek Sejmu Saulius Skvernelis, a prezydent Gitanas Nausėda oskarżył komisję o uprawianie polityki i stwierdził, że nie będzie żałował, jeśli komisja przestanie istnieć.
V. Karčiauskas powiedział BNS, że rezygnacja jest odpowiedzią zarówno na nowelizacje prawa, jak i na wypowiedzi najwyższych urzędników państwowych, którzy uważają, że komisja jest niepotrzebna.
„Przewodniczący Komisji Kultury Sejmu Kęstutis Vilkauskas również mówił, że działamy nieskutecznie. Nie rozumiemy, jak moglibyśmy pracować efektywniej, ale jeśli oni politycy tak uważają, to niech sami pracują” – powiedział przewodniczący komisji.
Krytycy inicjatywy socjaldemokratów twierdzą, że taki pomysł zniszczy rozpoczęty po rosyjskiej inwazji na Ukrainę proces desowietyzacji.
Zakaz propagowania totalitarnych i autorytarnych reżimów oraz ich ideologii wszedł w życie na Litwie w maju 2023 roku. Zgodnie z nim z przestrzeni publicznej muszą być usunięte symbole totalitaryzmu i autorytaryzmu – pomniki, nazwy ulic, placów i innych obiektów publicznych oraz inne symbole.
Na początku, czy dany obiekt narusza prawo, ocenia powołana z ekspertów Komisja Desowietyzacyjna, a ostateczną decyzję podejmuje dyrektor generalny Litewskiego Centrum Badań Ludobójstwa i Oporu (LGGRTC).
Zarządca obiektu publicznego, po otrzymaniu decyzji dyrektora generalnego, ma obowiązek w ciągu trzech miesięcy zorganizować usunięcie lub zmianę obiektu.
Niektóre decyzje spotkały się z kontrowersjami społecznymi. Rada miasta Kłajpedy dwukrotnie odrzuciła propozycje zmiany nazw ulic Salomėja Nėris i Liudas Gira. Samorząd rejonu Radviliškis odmówił usunięcia nazw ulic Salomėja Nėris i Roman Žabenka w Baisogale. W Wilnie odbywają się protesty przeciwko usunięciu pomnika Salomėji Nėris.
