Litwa nie miała ustawy o mniejszościach narodowych od 2010 roku, kiedy wygasła poprzednia wersja. Późniejsze próby uchwalenia nowego prawa dotyczącego praw mniejszości narodowych nie zakończyły się sukcesem.
Czwartkowe przyjęcie nowej wersji ustawy wejdzie w życie w styczniu przyszłego roku, jeśli podpisze ją prezydent Gitanas Nausėda.
Ustawa precyzuje, czym jest mniejszość narodowa, określa podstawy prawne dla jej edukacji, kultury i rozpowszechniania informacji, a także warunki i procedury związane z tymi kwestiami. Zdaniem minister sprawiedliwości, Eweliny Dobrowolskiej, ustawa umożliwia oddzielenie polityki migracyjnej od kwestii dotyczących obywateli Litwy należących do mniejszości narodowych. Jak zaznaczyła, ustawa gwarantuje prawa przedstawicielom mniejszości narodowych, ale nie reguluje kwestii takich jak dwujęzyczne tablice czy pisownia nazwisk, które są ujęte w innych ustawach.
Zgodnie z ustawą, osoba należąca do mniejszości narodowej jest określana jako obywatel Litwy, który mieszka na jej terytorium, ale ma inną niż litewska tożsamość narodową i pragnie ją zachować.
Tożsamość narodowa jest definiowana jako dobrowolne utożsamianie się osoby z narodowością jednego z jej rodziców lub dziadków, oparte na całokształcie charakterystycznych cech, takich jak kultura, język, tradycje, obyczaje, lub przynajmniej jednej z tych cech.
Ustawa gwarantuje, że nikt nie może być zmuszony do udowadniania swojej przynależności do mniejszości narodowej, ujawniania swojej tożsamości narodowej publicznie ani do rezygnacji z przynależności do mniejszości narodowej.
Każdemu przedstawicielowi mniejszości narodowej zapewniona zostaje wolność w używaniu swojego języka, zarówno w formie mówionej, jak i pisemnej, prywatnie i publicznie.
Zgodnie z ustawą, przedstawicielom mniejszości narodowej przysługuje także prawo nauki w swoim języku.
Wskazuje się, że państwowe instytucje i placówki powinny zapewnić warunki do kształcenia nauczycieli języka ojczystego mniejszości narodowych, zakup podręczników i innych materiałów edukacyjnych do nauki języków ojczystych mniejszości, a także umożliwić zakładanie szkół pozarządowych.
Określono również, że osoby należące do mniejszości narodowej mają prawo do pielęgnowania i rozwijania swojej kultury, tradycji, obyczajów i języka, mogą zakładać organizacje i partie, posiadać własne media i rozpowszechniać w nich informacje w swoim języku.
Zgodnie z ustawą, prawo do rozwiązywania kwestii kulturowych, społecznych, ekonomicznych, edukacyjnych i innych przedstawiciele mniejszości narodowych mają zapewnione przez Radę Mniejszości Narodowych, która składa wnioski do państwowych i samorządowych instytucji.
Dokument zawiera również status historycznych mniejszości narodowych, który będzie nadawany tym grupom, które obecnie nie mają państwowej ojczyzny, ale mają ją w historii, oraz które są w stanie utożsamiać się z tą ojczyzną.
Zachowaniem kultury, tradycji, obyczajów i języka tych grup powinny zajmować się instytucje państwowe i samorządowe.
W głosowaniu nad ustawą w sali Sejmu obecni byli także przedstawiciele wspólnot tatarskich, karaimskich i romskich.
