Akt Niepodległości jest umieszczony w specjalnej kuloodpornej gablocie w pokoju, w którym został podpisany. W związku ze sprowadzeniem dokumentu z Niemiec odnowiono ekspozycję muzealną Domu Sygnatariuszy w Wilnie. Dokument jest częścią ekspozycji zatytułowanej „W drodze do niepodległości litewskiej państwowości: 1863-1918”. Wizualne i akustyczne elementy ekspozycji przenoszą zwiedzających 100 lat wstecz, gdy powstawał Akt Niepodległości.
Jak wskazuje dyrektor Muzeum Narodowego Litwy Birutė Kulnytė, „okres odrodzenia narodowego Litwy z przełomu XIX i XX wieków był okresem szczególnym”.
„To był okres pierwszego Sajudisu. Drogi – miał miejsce w czasach współczesnych” – mówi Kulnytė. Podkreśla, że Litwa dwukrotnie niepodległość wywalczyła „w warunkach kataklizmu”. Za pierwszym razem podczas pierwszej wojny światowej zmieniającej mapę Europy. Za drugim razem – w trakcie upadku Związku Radzieckiego.
„Okres 1863-1918 w kontekście historii Litwy jest bardzo ciekawy, ale mało i niekonsekwentnie zbadany” – ocenia dyrektor Muzeum Narodowego Litwy, zachęcając do obejrzenia ekspozycji w Domu Sygnatariuszy i zapoznania się z oryginałem Aktu Niepodległości Litwy.
Aktu Niepodległości, który przez wiele dziesięcioleci był uważany za zaginiony, w marcu ubiegłego roku odnalazł w berlińskim archiwum dyplomatycznym litewski historyk prof. Liudas Mażylis.
Odnalezienie oryginału Aktu Niepodległości zostało uznane w kraju za jedno z najważniejszych wydarzeń ubiegłego roku.
Niemcy na pięć lat wypożyczyły Litwie ręcznie spisany w języku litewskim Akt Niepodległości, który podpisało 20 sygnatariuszy, m.in. twórca litewskiej niepodległości Jonas Basanavičius, przyszły pierwszy prezydent państwa Antanas Smetona, a także Stanisław Narutowicz, brat Gabriela Narutowicza – pierwszego prezydenta niepodległej Polski. W historycznym dokumencie nazwisko Stanisława Narutowicza jest m.in. zapisane w formie oryginalnej, czyli po polsku.
Ustalono, że litewski Akt Niepodległości znalazł się w Niemczech za sprawą jednego z sygnatariuszy Jurgisa Szaulusa, który 16 lutego 1918 roku, tuż po podpisaniu dokumentu wręczył go niemieckiemu dyplomacie Eckartowi von Boninowi. Dokument został przekazany do niemieckiego MSZ, gdzie zarejestrowano go zgodnie z obowiązującymi wówczas procedurami administracyjnymi.
Po II wojnie światowej akta resortu dyplomacji Niemiec przechowywali i archiwizowali alianci. W 1950 roku akta zwrócono niemieckiemu MSZ.
16 lutego 1918 roku, gdy Rada Litewska (Taryba) pod przewodnictwem Jonasa Basanavicziusa podpisywała akt ogłaszający niepodległość, Litwa znajdowała się pod okupacją niemiecką. Dlatego też podpisany dokument nie oznaczał powstania państwa litewskiego, ale wyrażał jedynie wolę narodu do jego utworzenia.
Realna niepodległość Litwy zaczęła się w momencie zakończenia I wojny światowej. W listopadzie 1918 roku Augustinas Voldemaras sformował pierwszy rząd litewski, w kwietniu 1919 roku Antanas Smetona został pierwszym prezydentem Litwy.
Litwa 16 lutego będzie obchodziła 100-lecie odzyskania niepodległości.
