Takie dane zawiera badanie dotyczące spożycia alkoholu i innych substancji psychoaktywnych w szkołach europejskich (ESPAD) (ang. The European School Survey Project on Alcohol and Other Drugs).
„Badania pokazują, że to, co dzieje się w kraju i co robimy przez kilka lat, zaczyna przynosić efekty. Chcielibyśmy, aby były one lepsze, ale tendencja jest poprawiająca się. Na pewno nie twierdzimy, że rozwiązaliśmy już problem i możemy się zatrzymać i zrelaksować” – powiedziała dziennikarzom w poniedziałek dyrektor Departamentu Kontroli Narkotyków, Tytoniu i Alkoholu, Rita Sketerskienė.
Zgodnie z wynikami badania, 33,6% respondentów zadeklarowało, że paliło papierosy przynajmniej raz w życiu – to najniższy wynik od 2003 roku, kiedy wynosił 80,1%. Zmniejszyła się również liczba osób palących papierosy elektroniczne, ale wynik nadal jest wysoki – 51,2%.
Natomiast 72,6% badanych zadeklarowało, że piło alkohol przynajmniej raz w życiu. Od 1995 roku ta liczba spadła o 22,4 punktu procentowego. Największy spadek odnotowano od 2015 roku.
13,3% nastolatków zadeklarowało, że kiedykolwiek stosowało narkotyki, w porównaniu do 19,1% w 2019 roku.
Natomiast 22,8% uczniów przyznało się do stosowania środków uspokajających lub nasennych bez recepty przynajmniej raz w życiu – 31,1% dziewcząt i 14,8% chłopców.
Od 2003 roku ten wskaźnik wzrósł o 9,3 punktu procentowego. Od samego początku monitorowania dziewczęta stosujące leki bez recepty stanowią większy odsetek.
Zgodnie z badaniem, nastolatki najczęściej otrzymują środki uspokajające i nasenne od członków swojej rodziny lub za ich wiedzą.
„Rodzicom należy przypominać, aby konsultowali się z lekarzami, dzieciom nie można podawać leków bez recepty. Zwłaszcza, że w ostatnim czasie pojawiło się wiele możliwości, aby skonsultować się z lekarzami” – powiedziała Liudmila Rupšienė, główny badacz ESPAD na Litwie, wiceprezes Litewskiego Stowarzyszenia Badań Edukacyjnych.
„Szkoły robią, co mogą, ale musimy zwrócić uwagę również na rodziców. Dziś widzimy, że źródłem niektórych substancji są rodzice, a także formowanie określonych postaw” – dodała R. Sketerskienė.
Ponadto 12,6% nastolatków przyznało, że otrzymało alkohol od swoich rodziców.
Z tych powodów organizatorzy badania zalecają dalsze edukowanie nie tylko dzieci, ale również dorosłych na temat szkodliwości spożywania alkoholu, zwłaszcza w dzieciństwie i okresie dojrzewania.
ESPAD to największe na świecie badanie dotyczące spożycia substancji psychoaktywnych przez uczniów, przeprowadzane co cztery lata, w którym uczestniczy dobrowolnie około 40 krajów europejskich.
Głównym celem badania jest zbieranie porównywalnych i wiarygodnych danych na temat powszechności używania substancji psychoaktywnych i innych ryzykownych zachowań wśród uczniów w wieku 15–16 lat w Europie, aby śledzić tendencje w poszczególnych krajach oraz w całej Unii Europejskiej.
Badanie ESPAD jest prowadzone na Litwie od 1995 roku, a od 2024 roku jego realizację w kraju organizuje Departament Kontroli Narkotyków, Tytoniu i Alkoholu. W badaniu, które przeprowadzono w marcu 2024 roku, wzięły udział 255 szkoły, ponad 4,7 tys. uczniów, z czego 50,8% stanowili chłopcy, a 49,2% dziewczęta.
Wyniki badania z 2024 roku na poziomie europejskim zostaną opublikowane za rok, a wstępne dane będą dostępne w czerwcu.
