W dokumencie podkreślono, że Konstytucja 3 maja to pierwsza w Europie i druga na świecie spisana Konstytucja, deklarująca szacunek dla praw człowieka. Posłowie zwracją również uwagę, że reformę konstytucyjną państwa zwieńczyło uchwalone 20 października 1791 roku Zaręczenie Wzajemne Obojga Narodów – wnoszące zasadnicze poprawki do Konstytucji, zakładające, że Litwa ma być reprezentowana jako równoprawny partner. Duchem Konstytucji 3 maja w XIX wieku kierowali się przywódcy i uczestnicy zrywów narodowowyzwoleńczych mających na celu odrodzenie państwowości Litwy i Polski.
„W historii Litwy niezwykle ważne są dokumenty zarówno z 3 maja, jak też – z 20 października. W 1791 roku została uchwalona główna ustawa Rzeczypospolitej Obojga Narodów – Konstytucja 3 maja, a 20 października 1791 roku – umacniające stosunki federacyjne Litwy i Polski Wzajemne Zaręczenie Obojga Narodów. Dlatego ważne jest byśmy obchodzili rocznice uchwalenia tych dwóch dokumentów razem – argumentował sygnatariusz Aktu Niepodległości, poseł Emanuelis Zingeris.
Dokument Zaręczenie Wzajemne Obojga Narodów to szczegółowe przepisy wykonawcze do Konstytucji 3 maja, uchwalone przez Sejm Czteroletni. Były wyjaśnieniem niesformułowanych w Konstytucji 3 maja przepisów, dotyczących stanu unii polsko-litewskiej.
Zaręczenie odwoływało się do związku Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Powoływało wspólny zarząd nad wojskiem i skarbem. Komisja Wojskowa Obojga Narodów i Komisja Skarbowa Obojga Narodów miały się składać z równej liczby przedstawicieli Korony i Litwy. Zobowiązano się do takiej samej liczby ministrów i urzędników na Litwie jak i w Koronie, z takimi samymi tytułami i uprawnieniami. Zapewniono alternatę Korony i Litwy w kierownictwie Komisji Skarbowej i Wojskowej, kasa skarbowa Wielkiego Księstwa Litewskiego pozostawać miała na Litwie. Sprawy sądowe Komisji Skarbowej dotyczące obywateli Wielkiego Księstwa Litewskiego i spraw litewskich rozpatrywane miały być przez osobny sąd skarbowy powołany dla Wielkiego Księstwa Litewskiego. W zakończeniu wszystkie wymienione postanowienia i gwarancje dla Wielkiego Księstwa Litewskiego uznano artykułami aktu unii tychże Narodów.
Do 1 lipca br. Sejm ma opracować i zatwierdzić program obchodów Roku Konstytucji 3 Maja i Wzajemnego Zawierzenia Obojga Narodów oraz zaplanować środki na realizację tego programu w budżecie na 2021 rok.
na podstawie: lrs.lt, wikipedia.org
