NIO jest jedyną wyspecjalizowaną instytucją onkologiczną na Litwie akredytowaną przez Organizację Europejskich Instytutów Onkologicznych.
Jego misją jest prowadzenie światowej klasy badań w dziedzinie onkologii, których wyniki poprawiają skuteczność leczenia onkologicznego i zmniejszają śmiertelność, kształcenie naukowców i wysoko wykwalifikowanych specjalistów, wzmocnienie potencjału naukowego i konkurencyjności kraju w Europejskiej Przestrzeni Badawczej.
NIO jest kontynuatorem tradycji przedwojennego Miejskiego Zakładu Badawczo-Leczniczego Wileńskiego Komitetu do Zwalczania Raka w Wilnie, założonego w 1931 r. przez prof. Kazimierza Pelczara.
K. Pelczar uważany jest za prekursora polskiej onkologii.
W 1930 został powołany na Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie, gdzie w tym samym roku, w listopadzie został mianowany profesorem nadzwyczajnym i kierował Katedrą Patologii Ogólnej Wydziału Medycznego USB (1930-1939), oraz Wydziałem Bakteriologii USB (1935-1937). Sprawował też funkcję dziekana Wydziału Medycznego uczelni.
Dzięki założonej przez siebie nowej placówce medycznej mógł stosować swoje terapie na szerszą skalę. Z biegiem czasu Zakład stawał się coraz bardziej wykwalifikowaną placówką, zalążkiem Litewskiego Instytutu Onkologii, rozbudowanego, znakomicie wyposażonego, w 1990 roku przekształconego w Narodowy Instytut Onkologii
Jego pamięć została niedawno uczczona przez NIO. Duża Sala Instytutu otrzymała nazwę prof. K. Pelczara, a także została odsłonięta tablica poświęcona naukowcowi autorstwa Mariusa Zavadskisa.
Prof. Rimvydas Petrauskas, rektor Uniwersytetu Wileńskiego, mówił wtedy:
„Na szczęście, w ciągu ostatnich lat przestaliśmy dzielić bohaterów kraju na Polaków, Litwinów, Białorusinów i innych. Jeszcze 20 lat temu było to praktycznie niemożliwe. Cieszę się, że możemy docenić zasługi osoby, która poświęciła swoje życie dla Wilna” – powiedział rektor
Sygnatariusz Aktu Niepodległości Litwy, członek Rady Uniwersytetu Wileńskiego, a także jeden z głównych mecenasów projektu Czesław Okińczyc podkreślił, że prof. Pelczar był naukowcem znanym na całym świecie:
„Profesor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie był bojownikiem walczącym w krucjacie przeciwko takiej chorobie jak rak. Był zapraszany do objęcia stanowisk na największych placówkach badawczych w Londynie, Berlinie, Nowym Jorku czy Rzymie. Odmówił jednak wyjazdu i pozostał na zawsze w kochanym Wilnie” – powiedział C. Okińczyc.
Prof. K. Pelczar został aresztowanego przez gestapo i stracony 17 września 1943 r. w egzekucji w Ponarach.
