W opracowanym w 1949 roku tajnym dokumencie CIA napisano, że na Litwie działa około 20 tys. partyzantów, a z żołnierzami sowieckimi aktywnie walczy 3,5-4 tys.
Co prawda, w sprawozdaniu agenci CIA wskazują także, że 70 proc. partyzantów stanowili Litwini, 12 proc. – Niemcy i 10 proc. – Rosjanie. Według CIA w 1949 roku w szeregach litewskiej partyzantki jest około 500 byłych żołnierzy SS i Wehrmachtu, którzy są odpowiedzialni za przygotowanie partyzantów w zakresie obsługiwania broni i działań taktycznych.
Litewski ekspert obronności Aleksandras Matonis uważa, że podobne stwierdzenia są skutkiem dezinformacji ze strony Związku Radzieckiego wobec ówczesnych agentów CIA.
„To jednak bardzo przykre, że najważniejszy nasz sojusznik w wojnie informacyjnej, USA – wystrzelił nam torpedę w burtę, przysługując się narracji jednego z najważniejszych naszych wrogów informacyjnych – Kremla. Wyobraźmy sobie, jak teraz propagandyści Kremla i różni „przepisywacze historii” triumfują: „Zawsze to mówiliśmy, zawsze mówiliśmy!”.
W dokumencie CIA wspomina także „własowców” narodowości rosyjskiej, członków Rosyjskiej Armii Wyzwoleńczej, którzy w czasie wojny walczyli po stronie Niemców. Amerykański wywiad podaje, że około 500 osób tej formacji walczy w okręgu wileńskim. Zdaniem Matonisa amerykańscy agenci po prostu mylnie zidentyfikowali działającą na Wileńszczyźnie Armię Krajową.
„W ciągu dwudziestu lat, odkąd czytam literaturę o walkach partyzanckich, tylko dwa czy trzy razy znalazłem wzmianki o kilku Niemcach, którzy na samym początku działalności pozostawali w szeregach partyzantów, ale i oni szybko zginęli. Dowództwo partyzantów nie ufało obcokrajowcom, istniał nawet rozkaz dowództwa Litewskiego Związku Bojowników o Wolność zakazujący ich udziału w oddziałach partyzanckich. Wyjątek uczyniono tylko dla Łotyszy” – przekonuje Matonis.
CIA w odtajnionych dokumentach zaznaczyło, że Sowieci kontrolują sytuację tylko w dużych miastach kraju, a na prowincji duży wpływ mają partyzantcy bojownicy.
„Podstawowym celem partyzantów jest – z użyciem siły zbrojnej – zapobiegnięcie kolektywizacji. Dążą do wypędzenia rolników, przywiezionych na Litwę ze Związku Radzieckiego, czasem nawet ich zabijają. Wobec rolników, którzy uciekli z Prus Wschodnich i zajęli opuszczone gospodarstwa na Litwie, nie jest stosowana przemoc” – czytamy w sprawozdaniu.
W dokumencie opracowanym w 1951 r. napisano, że „masy na Litwie są nastawione przeciwko Sowietom. Ludzie żyją w stanie gorączki wojennej”.
Aktywna wojna partyzancka odbywała się na Litwie w latach 1944-1953.
We wtorek CIA ogłosiło w internecie kolekcję 930 tys. odtajnionych dokumentów, które wcześniej były dostępne tylko w archiwach.
