13 stycznia: Po ciemnej nocy zaświta dzień wolności

O godz. 22:44 11 marca 1991 r. Rada Najwyższa Litwy ogłosiła niepodległość. Przyjęto Akt Przywrócenia Państwa Litewskiego.

„Rada Najwyższa Republiki Litewskiej, reprezentując wolę narodu, orzeka i uroczyście oznajmia, że sprawowanie suwerennej władzy przez Państwo Litewskie, przerwane przez zagraniczne siły w roku 1940, zostaje przywrócone i od tej pory Litwa staje się ponownie niepodległym państwem. Akt niepodległości z 16 lutego 1918 przyjęty przez Litewską Radę Państwową oraz dekret Zgromadzenia Konstytucyjnego z 15 maja 1920, dotyczący utworzenia demokratycznego Państwa Litewskiego, nigdy nie utraciły mocy prawnej i stanowią konstytucyjną podstawę Państwa Litewskiego. Terytorium Litwy stanowi niepodzielną całość i konstytucja żadnego innego państwa nie ma na to wpływu” – postanowił ówczesny parlament Litwy.

W głosowaniu jawnym za niepodległością opowiedziało się 124 posłów. Niestety 6 posłów, wstrzymali się od głosu. Co prawda 4 Polaków zostało sygnatariuszami Aktu Niepodległości Litwy: Czesław Okińczyc, Zbigniew Balcewicz, Moderd Czobot, Romuald Rudzys.

Władze sowieckie, w tym również Michaił Gorbaczow, nie uznały niepodległości Litwy. Moskwa wobec Litwy wprowadziła sankcje gospodarcze, kiedy działaniami ekonomicznymi nie udało się zmusić do uległości, to na początku stycznia radzieckie władze cywilne i wojskowe zaczęły szykować przewrót legalnych władz.

Po północy z 12 na 13 stycznia 1991 roku od kul i pod gąsienicami czołgów stacjonujących w Wilnie wojsk radzieckich zginęło 14 osób, a kilkaset zostało rannych.

Tej nocy tysiące bezbronnych ludzi zebrały się przy strategicznych obiektach: Sejmie, budynku Radia i Telewizji oraz Wieży Telewizyjnej, by nie dopuścić do zajęcia ich przez siły sowieckie. Wydarzenia te stanowiły decydujący zwrot w walce o niepodległość Litwy oraz zapoczątkowały rozpad ZSRR.

13 stycznia Litwa zdobyła prawdziwą niepodległość. W tym dniu świat się przekonał o determinacji mieszkańców Litwy, dla których wolność była najważniejsza

Wkrótce państwowość Litwy została uznana przez kolejne kraje: Węgry, Bułgarię, Włochy, Kanadę, Polskę, Maltę, San Marino, Portugalię, Rumunię, Ukrainę, Łotwę i Estonię. 17 września Litwa, wraz z Łotwą i Estonią, zostały przyjęte do ONZ.

Z okazji Dnia Obrońców Wolności w Wilnie w środę wieczorem na Placu Niepodległości pod Sejmem podpalono pamiątkowe ogniska poświęcone obrońcom wolności.

W wydarzeniu wziął również udział prezydent Gitanas Nausėda oraz inni politycy i osoby publiczne.