Choć święto to poświęcone jest przede wszystkim Jezusowi, to Maryja odgrywa w nim rolę równie istotną. Jej zgoda na przyjęcie Bożego planu – wyrażona słowami: „Oto Ja służebnica Pańska, niech Mi się stanie według twego słowa” – zmieniła losy całej ludzkości.
Wydarzenie, które zmieniło historię
Zwiastowanie to moment, w którym archanioł Gabriel zostaje posłany przez Boga do młodej dziewczyny – Maryi – mieszkającej w Nazarecie. To spotkanie, opisane przez św. Łukasza, jest nie tylko sceną pełną emocji i tajemnicy, ale również początkiem nowego Przymierza między Bogiem a człowiekiem.
W Ewangelii według św. Łukasza czytamy:
„Nie bój się, Maryjo, znalazłaś bowiem łaskę u Boga. Oto poczniesz i porodzisz Syna, któremu nadasz imię Jezus. (…) Duch Święty zstąpi na Ciebie i moc Najwyższego okryje Cię cieniem. Dlatego też Święte, które się narodzi, będzie nazwane Synem Bożym” (Łk 1, 30–35).
Maryja, mimo początkowego lęku, wyraża zgodę na spełnienie się Bożego planu. W tym momencie – jak wierzy Kościół – następuje Wcielenie, a Słowo staje się ciałem.
Dlaczego 25 marca?
Data Zwiastowania nie jest przypadkowa. Kościół od wieków uznaje, że jeśli Jezus urodził się 25 grudnia, to jego poczęcie musiało nastąpić dziewięć miesięcy wcześniej – 25 marca. Co więcej, w tradycji wczesnochrześcijańskiej (VI–VII wiek) wierzono, że tego samego dnia miały miejsce także stworzenie świata, grzech pierworodny oraz śmierć Jezusa na krzyżu. W ten sposób 25 marca staje się datą symboliczną, skupiającą w sobie początek i odkupienie ludzkości.
Marii Panny” 1475 r.
Święto o podwójnym wymiarze
Zwiastowanie Pańskie ma charakter podwójny – to święto zarówno Chrystusa, jak i Maryi. Z jednej strony upamiętnia moment Wcielenia, a z drugiej – ukazuje rolę Maryi jako pośredniczki łaski i tej, która jako pierwsza przyjęła Mesjasza do swego serca i łona.
Maryja staje się tu symbolem Izraela, który od wieków oczekiwał Zbawiciela. Jej posłuszeństwo, pokora i bezwarunkowe zaufanie są dla chrześcijan wzorem wiary. To Ona pierwsza wypowiada „tak” wobec tajemnicy, którą rozpozna dopiero cały świat.
Dogmat o Wcieleniu i sobory Kościoła
Wiara w Wcielenie – że Jezus Chrystus jest jednocześnie w pełni Bogiem i w pełni człowiekiem – stała się przedmiotem licznych sporów teologicznych w pierwszych wiekach chrześcijaństwa. Ostateczne sformułowanie tej prawdy dokonało się na soborach powszechnych: w Nicei (325 r.), w Efezie (431 r.) i w Chalcedonie (451 r.). Tam ogłoszono, że Jezus jest współistotny Ojcu jako Bóg, oraz narodzony z Dziewicy Maryi jako człowiek.
Przekaz Ewangelii według św. Łukasza
W odróżnieniu od św. Mateusza, który koncentruje się na postaci Józefa, to właśnie Ewangelia św. Łukasza (Łk 1,26–38) przynosi najpełniejszy opis Zwiastowania. Widzimy w nim Maryję, która początkowo się lęka, ale po słowach Gabriela i znaku, że jej krewna Elżbieta również cudem poczęła dziecko, wypowiada swoje fiat – „niech mi się stanie”.
Ta odpowiedź Maryi to nie tylko akt posłuszeństwa, ale także akt wiary i zaufania. Święty Augustyn pisał, że „Maryja poczęła najpierw w sercu, zanim poczęła w łonie”.
Zwiastowanie w sztuce
Zwiastowanie od wieków inspirowało artystów – od ikon po renesansowe mistrzostwo.
Zazwyczaj ukazuje się Archanioła Gabriela – klęczącego lub lecącego – z lilią (symbolem czystości) oraz Maryję siedzącą lub stojącą, ze złożonymi dłońmi. Często pojawia się też gołębica – symbol Ducha Świętego, a czasem ręka Boga lub promień światła przebijający przez okno.
