Ziemniaki stały się postawowym składnikiem wielu potraw i trudno dziś wyobrazić sobie kuchnię litewską bez nich. Delikatny smak ziemniaków i możliwości różnorodnego ich wykorzystania sprawiły, że na Litwie nazywane są drugim chlebem.
Ziemniaki świetnie nadawały się do jedzenia zaraz po ugotowaniu w niezmienionej formie, jako dodatek do zup lub składnik potraw – cepelinów, babki ziemniaczanej, placków ziemniaczanych, kiszki ziemniaczanej, blinów żmudzkich. Dania przygotowane z ziemniaków dodawały energii i na długo gwarantowały uczucie sytości.
Na początku cepeliny podawane były głównie w karczmach, gdzie głodni i zmęczeni podróżnicy mogli zatrzymać się i najeść do syta. Tłuste i ciężkie cepeliny wzmagały pragnienie i świetnie komponowały się z piwem, dzięki czemu zarobki karczem rosły.
Z czasem ta wyjątkowa potrawa z ziemniaków zaczęła pojawiać się na co dzień w domach i podbiła serca niemal wszystkich Litwinów.
Tradycyjne cepeliny to te z mięsnym farszem i polane śmietaną oraz tłuszczykiem ze skwarkami. W Polsce cepeliny występują pod nazwą Kartacze.
Na Litwie cepeliny pojawiły się na przełomie XIX i XX wieku, prawdopodobnie na Żmudzi, skąd przybyły z niemieckiej mniejszości litewskiej. Później cepeliny stały się popularnym daniem w innych częściach Litwy.
Przepis na cepeliny
Składniki:
- 700 g łopatki wieprzowej bez kości
- 1 czerstwa bułka
- 1 średnia marchew
- 1 średnia cebula
- 4-5 ząbki czosnku
- sól, pieprz, majeranek do smaku
- Ciasto:
- 2 kg ziemniaków
- 5 dużych ziemniaków
- ok. 20 dag mąki ziemniaczanej
- 1 łyżeczka soli
Kroki wykonania:
- Mięso płuczemy, mielimy w maszynce do mięsa. Cebulę, marchew obieramy, trzemy na tarce o najmniejszych (jak na placki ziemniaczane) oczkach.
- Bułkę moczymy w mleku i odciskamy. Wszystko razem mieszamy na jednolitą masę. Doprawiamy do smaku.
- Ziemniaki obieramy płuczemy i gotujemy do miękkości, przecedzamy i przeciskamy przez praskę dwukrotnie. Następnie duże ziemniaki obieramy płuczemy i trzemy na tarce o najmniejszych oczkach (jak na placki ziemniaczane). Odciskamy starte ziemniaki przez czystą bawełnianą szmatkę. Odciśnięte ziemniaki mieszamy z ugotowanymi,dodajemy mąkę ziemniaczaną i wyrabiamy jednolite ciasto.
- W szerokim garnku zagotowujemy wodę z solą (robimy tak zwaną próbkę ciasta, czy się nie rozpływa w czasie gotowania).
- Na dłoni spłaszczamy podłużny placek, na środek dajemy farsz, dokładnie zlepiamy brzegi formując cepeliny. Wrzucamy do wrzątku gotujemy cepeliny 15-20 minut od wypłynięcia ostrożnie mieszając.
- Wyciągamy łyżką cedzakową,porcjujemy na talerze. Cepeliny podajemy okraszone podsmażoną na maśle cebulą. SMACZNEGO!
Cepeliny wbrew pozorom nie są skomplikowaną i pracochłonną potrawą. Tak się może wydać robiąc je po raz pierwszy. Wystarczy dobrze zorganizować sobie kolejność prac, a farsz przygotować trochę wcześniej.
Najwięcej pytań powstaje przy masie ziemniaczanej. Uwaga! Jeżeli ziemniaki odciśniemy za dużo – to cepeliny będą twarde i trochę gumowe. Jeżeli za mało – mogą się rozpaść w wodzie. Masa ziemniaczana nie powinna być ani wodnista, ani zbyt twarda! Mały trik: do wody, w której będą się gotować cepeliny dodajmy łyżeczkę mączki ziemniaczanej, to bezie „trzymało” kluski. Sama masa w dużej mierze zależy od ziemniaków, czy są bardziej wodniste, czy mniej.
Kiedy pod koniec lepienia cepelinów pozostaje więcej farszu, to warto wymieszać go z odrobiną masy ziemniaczanej. Uformować nieduże kulki, tzw. „hałuszki” i ugotować je razem z cepelinami. Wówczas woda, w której się gotują jest bardziej nasycona i cepeliny nabierają smaku!
