Święty Jan odegrał wyjątkową rolę w czasach Jezusa Chrystusa, którego był niemal rówieśnikiem i krewnym. Został przedstawiony jako ten, którego zapowiedzieli prorocy Starego Testamentu i jako ten, który przygotuje drogę Mesjaszowi.
Jan był synem kapłana Zachariasza i Elżbiety, która z kolei była krewną Maryi. Jego narodzenie oznajmił Zachariaszowi Archanioł Gabriel, który również wybrał dla przyszłego dziecka imię Jan. W czasie spotkania Maryi i Elżbiety Jan miał poruszyć się w łonie swojej matki, napełnionej Duchem Świętym.
Jan urodził się prawdopodobnie w mieście Ain Karim, w którym doszło także do biblijnego nawiedzenia. Leży ono 7 km na zachód od Jerozolimy. Jako dojrzały mężczyzna miał wieść samotne życie pustelnika. Swoją publiczną działalność rozpoczął w wieku 30 lat. Nosił ubranie z sierści wielbłąda i pas skórzany około bioder, a jego pokarmem była szarańcza i miód leśny. W ten sposób zaznaczał potrzebę nawrócenia i powrotu do życia zgodnego z przykazaniami Bożymi. Otaczał się gronem uczniów, a ludziom tego pragnącym udzielał chrztu w rzece Jordan. Głosił, że nie jest Mesjaszem, gdyż ten miał wkrótce pojawić się, a on nie jest godzien nosić jego sandałów.
Do spotkania Jana i Jezusa doszło nad Jordanem, gdzie Chrystus przyjął chrzest z rąk Jana. Ze względu na radykalizm moralny i bezkompromisowość Jan zwrócił na siebie uwagę króla Heroda Antypasa. Zarzucał mu niemoralne życie i potępiał za cudzołóstwo. Skupił tym na sobie nienawiść żony Heroda – Herodiady. Na skutek tej waśni został pojmany i aresztowany w twierdzy Macheront. Wyrok śmierci na Jana zapadł na urodzinach Heroda. Na skutek podstępu Herodiady, jej córka Salome zatańczyła przed Herodem i wymusiła spełnienie określonej prośby. Salome poprosiła o głowę Jana Chrzciciela. Wyrok został wykonany przez ścięcie.
Uroczystość św. Jana Chrzciciela wiąże się z wieloma zwyczajami. Najpopularniejszymi są: puszczanie wianków, jak też sobótki – palenie ognisk i skakanie przez nie. Dawniej wierzono, że do 24 czerwca nie wolno się kąpać w jeziorach i rzekach, bo św. Jan Chrzciciel nie poświęcił jeszcze wody.
Na Łotwie pod nazwą Līgo jest wolnym od pracy świętem państwowym (23 i 24 czerwca).
Również na Litwie dzień 24 czerwca jest wolny od pracy.