Szybsze wsparcie dla obronności
„Celem jest, aby zwiększona wpłata trafiła na Fundusz Obrony już w pierwszych dniach maja bieżącego roku” – zaznaczył doradca prezydenta ds. gospodarczych Vaidas Augustinavičius, przedstawiając propozycję w Sejmie.
Jak wskazał, środki te są szczególnie potrzebne w kontekście planowanego do 2030 r. utworzenia pełnej dywizji wojskowej na Litwie. Inicjatywa została przyjęta w pierwszym czytaniu – 75 posłów głosowało „za”, jeden wstrzymał się od głosu. Sejm będzie rozpatrywać projekt w trybie pilnym.
Zmiana zasad – więcej dla budżetu
Obecnie zgodnie z ustawą o Banku Litwy, jego zysk po przydzieleniu niezbędnej części na kapitał rezerwowy, trafia do budżetu w wysokości nieprzekraczającej 70% średniego zysku netto z trzech ostatnich lat. Zgodnie z nową propozycją, cały pozostały po rezerwach zysk trafiałby bezpośrednio do budżetu państwa, z pominięciem wspomnianego limitu.
Dodatkowo proponuje się, aby wszelkie kwoty przekraczające 14 mln euro – wartość odpowiadającą ubiegłorocznej wpłacie – trafiały bezpośrednio do Funduszu Obrony Państwa jako nowe źródło jego finansowania.
Reakcje parlamentarzystów
Inicjatywa prezydenta została pozytywnie przyjęta przez część parlamentarzystów.
„Tego typu propozycji z Pałacu Prezydenckiego brakuje. Częściej słyszymy o wydatkach, a nie o zwiększaniu przychodów” – mówił w Sejmie przedstawiciel liberałów Simonas Gentvilas.
Jednak zarówno on, jak i konserwatysta Raimondas Kuodis przypomnieli, że sytuacja finansowa banków centralnych w strefie euro w ostatnim czasie uległa pogorszeniu. Europejski Bank Centralny poniósł rekordową stratę, a Bank Litwy ledwo generuje zyski.
Augustinavičius w odpowiedzi podkreślił, że Bank Litwy działa efektywnie, jego kapitał podstawowy oraz rezerwy są wystarczające, by umożliwić większe zaangażowanie finansowe w obronność kraju.
Kontekst: potrzeby obronne Litwy
Proponowane zmiany są częścią szerszego planu realizacji postanowień Rady Obrony Państwa, które zakładają dofinansowanie tworzenia narodowej dywizji oraz kluczowych zdolności operacyjnych wojska w latach 2026–2030.
W 2023 roku Bank Litwy wypracował 23,64 mln euro zysku, z czego 14,38 mln euro przekazał do budżetu państwa. Rok wcześniej nie przyniósł zysku, jednak – jak podkreślono – instytucja wspiera państwo również innymi kanałami finansowymi.
