Nowa mapa pozwala każdemu zapoznać się z informacjami na temat stanu dróg i mostów, inżynieryjnych obiektów drogowych, które są remontowane. Obecnie mapa zawiera dane z początku 2025 roku, a aktualizacje będą wprowadzane co kwartał. Na mapie znajduje się również kalkulator, który pozwala obliczyć niezbędne środki na remont dróg lub mostów.
„Mapa pomoże mieszkańcom śledzić stan dróg i mostów zarówno w ich okolicy, jak i w innych częściach Litwy. Dane dostępne publicznie i interaktywnie pozwolą śledzić, jak zmienia się infrastruktura komunikacyjna. Co więcej, mieszkańcy będą mogli znaleźć odpowiedź na często zadawane pytanie – ile kosztuje nowa ulica czy kilometr nowej autostrady oraz ile funduszy potrzebnych jest, aby Litwa nie miała niebezpiecznych mostów i dróg w złym stanie” – powiedział minister transportu Litwy, Eugenijus Sabutis.
Oczekuje się, że mapa stanie się kluczowym narzędziem w dążeniu do maksymalnej przejrzystości infrastruktury transportowej Litwy. Z powodu wzrostu ruchu drogowego i rozwoju infrastruktury narzędzie to będzie stale aktualizowane i rozwijane, aby stało się precyzyjnym i obiektywnym narzędziem w publicznych dyskusjach na temat infrastruktury drogowej.
„Modernizacja infrastruktury Litwy to nie tylko inwestycja w drogi i mosty, ale także w rozwój gospodarki kraju, bezpieczeństwo obywateli i lepszą jakość życia” – zapewnia pełniący obowiązki dyrektora generalnego „Via Lietuva”, Martynas Gedaminskas.
Zła jakość infrastruktury drogowej
Drogi o znaczeniu państwowym „Via Lietuva” ocenia na podstawie głównych wskaźników: średniej głębokości wody w koleinach, pęknięć nawierzchni, łat, nierówności, dziur oraz średniego profilu drogi. Wskaźniki stanu dróg są ustalane co roku w ramach badań stanu dróg asfaltowych o znaczeniu państwowym przy użyciu nowoczesnego sprzętu laserowego, na podstawie danych zebranych w trakcie badań obliczany jest wskaźnik stanu nawierzchni (DBI).
Z danych z początku 2025 roku wynika, że w kraju ponad 21 000 km dróg, ponad 6 000 km dróg jest w złym stanie. Najgorszy stan mają drogi powiatowe – 3 670 km, co stanowi 42% całej sieci dróg powiatowych, które wymagają remontu. Złe są również drogi krajowe – aż 1 993 km, co stanowi 40,5% całej sieci, nie spełnia wymagań jakościowych. Lepszy stan mają drogi magistralne i autostrady, jednak odpowiednio 19,4% autostrad i 19,7% dróg magistralnych wymaga remontu.
Na Litwie znajduje się również 1500 mostów, z czego 117 jest w złym stanie, a 35 ma ograniczenia w ruchu. Pozostała część mostów ma średnio 50-60 lat, więc ich stan wkrótce może się pogorszyć. Jakość mostów oceniana jest na podstawie takich kryteriów jak uszkodzenia nawierzchni mostu, przęseł, podpór i przyczółków.
„Pomimo tego, że stan mostów i wiaduktów bezpośrednio wpływa na bezpieczeństwo ruchu, ich stan każdego roku się pogarsza. Ponieważ możliwości finansowe na ich modernizację są ograniczone, w tym roku priorytetowo traktowane będą te, których stan w przyszłym roku może stać się krytyczny. Aby przedłużyć żywotność mostów, należy stosować kompleksowe rozwiązania, a jednym z nich jest zapewnienie, że mosty w najgorszym stanie będą służyć dłużej” – powiedział pełniący obowiązki dyrektora generalnego „Via Lietuva” Martynas Gedaminskas.
Rekonstrukcja dróg, mostów i wiaduktów w złym stanie przyniesie znaczące efekty tylko wtedy, gdy zapewnione zostanie długoterminowe i stabilne finansowanie infrastruktury drogowej.
Obecnie w Litwie nadal istnieje ponad 1000 km autostrad i dróg magistralnych oraz ponad 7 000 km dróg krajowych, których stan nie spełnia odpowiednich standardów użytkowania i wymaga pilnych remontów na kwotę ponad 5,5 mln euro. Jeśli nie zostanie zapewnione stabilne finansowanie, odsetek złych dróg do 2035 roku może wzrosnąć do 50%. Oznacza to, że co drugi kilometr drogi na Litwie może stać się niebezpieczny do użytku, co prowadzi do wyzwań w zakresie bezpieczeństwa ruchu oraz wyższych kosztów eksploatacji pojazdów” – mówi przedstawiciel „Via Lietuva”.
Chociaż w 2024 roku zwiększono środki przeznaczone na utrzymanie infrastruktury mostowej, w ciągu ostatnich sześciu lat liczba mostów w złym stanie wzrosła z 63 do 117, a bez konsekwentnego i długoterminowego finansowania liczba ta do 2035 roku może wzrosnąć do 192. Aby je naprawić, potrzeba 301 mln euro, a na zapewnienie odpowiedniego stanu wszystkich mostów konieczne będzie przeznaczenie około 1 miliarda euro.
Ministerstwo transportu już podjęło działania w celu rozwiązania wieloletnich problemów
Aby zapewnić stabilne finansowanie infrastruktury drogowej, oczekuje się nie tylko skoncentrowania się na poziomie politycznym, ale także poszukiwania rozwiązań, które pozwolą stworzyć długoterminowe plany niezależne od corocznych przydziałów z budżetu państwa.
W marcu ministerstwo transportu zaprezentowało plany utworzenia Państwowego Funduszu Drogowego na Litwie od przyszłego roku. Decyzja ta zostanie przedstawiona w parlamencie Litwy w ramach wiosennej sesji.
Utworzenie funduszu drogowego pozwoli na osiągnięcie zasadniczej zmiany w poprawie infrastruktury dróg państwowych, poprawiając dostępność regionów i konkurencyjność systemu transportowego Litwy.
„Fundusz drogowy wprowadza większą przejrzystość. Podatki drogowe i opłaty od firm i mieszkańców będą trafiały z powrotem na infrastrukturę drogową. Nie jest sprawiedliwe, że te środki były przekazywane do innych obszarów, a nowy model finansowania naprawi tę niesprawiedliwość i lepiej odpowie na uzasadnione oczekiwania społeczeństwa. Z czasem mieszkańcy nie będą musieli oglądać mostów w złym stanie i niebezpiecznych dziurawych dróg. Planowanie prac z wykonawcami będzie bardziej płynne, a ich realizacja szybsza” – powiedział wiceminister transportu Litwy, Roderikas Žiobakas.
Obecnie rozwój i utrzymanie dróg Litwy finansowane są z rocznego budżetu Programu Rozwoju i Utrzymania Dróg, który jest zatwierdzany przez rząd i parlament. Kwota ta, uwzględniając inflację i inne wskaźniki, od 2008 roku pozostaje na podobnym poziomie. Firma „Via Lietuva”, która odpowiada za drogi o znaczeniu państwowym, korzysta także z funduszy unijnych oraz tymczasowych składek solidarnościowych od banków, które zostały przydzielone na podstawie decyzji państwowych od 2023 roku.
W latach 2023-2024 tymczasowe składki solidarnościowe banków oraz pożyczki zaciągnięte na projekty mobilności wojskowej wyniosły łącznie 337 mln euro. W tym roku, po obniżeniu części składki solidarnościowej dla banków, kwota przeznaczona na rozwój infrastruktury drogowej z przeznaczeniem na mobilność wojskową została zmniejszona o ponad trzy razy, do 59 mln euro.
Jak podkreśla tymczasowy dyrektor generalny „Via Lietuva” Martynas Gedaminskas, obecny model finansowania dróg jest wadliwy, ponieważ utrudnia rozpoczęcie projektów długoterminowych z powodu ciągłych zmian w finansowaniu. Ponadto, obecny model finansowania Programu Utrzymania i Rozwoju Dróg (KPPP) nie zapewnia, że wszystkie środki związane z drogami, takie jak opłaty, będą wykorzystywane wyłącznie na rozwój sieci drogowej.
Nowo tworzony Fundusz Drogowy, którego start planowany jest na 2026 rok, będzie działał na podstawie nowego, długoterminowego modelu finansowania, zapewniając ciągłe finansowanie utrzymania i rozwoju dróg, niezależne od corocznych wahań w budżecie państwa. Stworzy to przejrzysty system podziału środków, skierowany na długofalową poprawę stanu sieci drogowej na Litwie.
