Historia modernizowanego przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. odcinka Rail Baltiki (pomiędzy Sadownym a Białymstokiem) sięga drugiej połowy XIX wieku. W 1862 roku uruchomiono szerokotorową Kolej Warszawsko-Petersburską, której trasa biegła od Warszawy do Petersburga. Dzięki niej nastąpił rozwój zlokalizowanych w bezpośredniej bliskości linii kolejowej miejscowości. Takie miasta jak: Tłuszcz, Wołomin czy Małkinia, rozrastały się również dzięki możliwości zatrudnienia jaką kolej żelazna oferowała wielu tysiącom osób. Dynamiczny rozwój infrastruktury kolejowej przyczynił się nawet do powstania nowej grupy społecznej skupiającej pracowników kolei. Przy linii powstała również pierwsza zlokalizowana poza Warszawą parowozownia oraz liczne warsztaty kolejowe.
Wilnianin jak torpeda
W dwudziestoleciu międzywojennym pociągi jeździły z prędkością niewiele mniejszą od tej, jaką osiągają dzisiaj. Już wtedy składy jadące z Tłuszcza do Białegostoku pokonywały tę trasę w około dwie godziny. Przed II wojną światową „Latający Wilnianin”, czyli pociąg relacji Wilno – Warszawa, dwa razy dziennie kursował ze stolicy Polski do Wilna. Podróż taka trwała około 5 godzin. Popularny w Polsce w latach 30. pociąg Luxtorpeda (kursujący na wielu ważnych liniach, między innymi na odcinku Warszawa – Białystok) rozpędzał się nawet do 100 km/h.
Rail Baltica dzisiaj
Idea utworzenia nowoczesnego kolejowego korytarza transportowego, który będzie ciągnął się od krajów nadbałtyckich przez Europę Środkową do Europy Zachodniej, powstała w 1991 roku na konferencji dotyczącej transportu europejskiego w Pradze. Wkrótce projekt nazwany „Rail Baltica” stał się bardzo ważną inwestycją kolejową w tej części Europy i został wpisany na listę priorytetów Transeuropejskiej Sieci Transportowej (TEN-T).
W 2017 roku spółka PKP Polskie Linie Ko lejowe zakończyła modernizację odcinka linii Rail Baltica pomiędzy Warszawą a Sadownym. W tym samym czasie ruszyły prace na odcinku Sadowne – Czyżew. Do 2025 roku PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. przebudują pozostałą część leżącej w granicach Polski trasy. W przyszłym roku Spółka ogłosi przetarg na wykonanie modernizacji odcinka od Czyżewa do Białegostoku, a w roku 2020 planowane jest rozpoczęcie prac na odcinku z Białegostoku do Ełku.
Koleją przez Europę
Rail Baltica jest częścią korytarza łączącego Morze Północne z Bałtyckim. Wschodnie wybrzeże Bałtyku zyska bezpośrednie połączenie z portami morskimi w Holandii lub Belgii.
Linia kolejowa łącząca Europę Zachodnią z „nadbałtyckimi tygrysami”, czyli Łotwą, Litwą i Estonią, otwiera nowe możliwości rozwoju i nowe rynki zbytu, do których dostępność transportową do tej pory ograniczały i utrudniały różnice w szerokości torów.
