
„Chociaż liczba wnioskodawców nadal maleje, powierzchnia zadeklarowanych gruntów rolnych pozostaje stabilna, a nawet nieznacznie wzrasta, co szczególnie cieszy, to szybki wzrost rolnictwa ekologicznego i zrównoważonych praktyk ochrony środowiska rolnego” – powiedział minister rolnictwa Litwy, Ignas Hofmanas.
W tym roku zatwierdzono 110 120 wniosków, w których zadeklarowano 2 915,1 tys. ha gruntów rolnych. Minister podkreśla, że dane statystyczne pokazują zmieniające się tendencje litewskiego rolnictwa – coraz większy nacisk kładzie się na ochronę środowiska i efektywniejsze gospodarowanie.
Zrównoważone praktyki rolnicze nadal zyskują na popularności
Od początku realizacji Litewskiego Planu Strategicznego Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2023-2027 najpopularniejsze pozostają ekologiczne systemy produkcji w ramach „Działalności na gruntach ornych”. W 2025 roku na wzrost popularności tych działań wpłynęły zmiany w planie strategicznym, które zniosły obowiązek wyboru działalności nieprodukcyjnej, by móc uczestniczyć w produkcyjnych.
W ramach działania „Zmiana upraw” w 2025 roku zadeklarowano o 7,7% większą powierzchnię niż w 2024 roku (2025 – 788,9 tys. ha, 2024 – 732,3 tys. ha) oraz o 9% większą liczbę uczestników, co wskazuje na rosnącą popularność tego działania także w mniejszych gospodarstwach.
Powierzchnia zadeklarowana w ramach działania „Rośliny międzyplonowe” w 2025 roku była o 18,5% większa niż w 2024 roku (404,8 tys. ha wobec 341,4 tys. ha).
W przypadku działania „Bezarowe technologie rolnicze” powierzchnia zadeklarowana w 2025 roku przekroczyła powierzchnię z 2024 roku o 9% (1,6 mln ha wobec nieco mniej niż 1,5 mln ha), a liczba uczestników była o 15% wyższa niż rok wcześniej. Rolnicy chętniej wybierali jednak inne metody bezorkowego uprawiania gleby (92% powierzchni – 1470 tys. ha), które mają prostsze wymagania i niższą dotację (20 euro/ha), podczas gdy bezpośrednie siewy (8% powierzchni – 133 tys. ha) były dotowane wyżej (66 euro/ha).
Wyniki deklaracji pokazują, że powierzchnia zadeklarowana w działaniu „Użycie certyfikowanych nasion” zmniejszyła się o 8,2% (2025 – 262,8 tys. ha, 2024 – 286,3 tys. ha).
W 2025 roku stabilizuje się udział w działaniu „Pielęgnacja elementów krajobrazu”. Mimo że uczestnicy kompleksowego ekologicznego systemu produkcji na gruntach ornych nie musieli już wybierać działalności nieprodukcyjnej, powierzchnia zadeklarowana w tym działaniu wzrosła tylko o 100 ha w porównaniu z rokiem 2024 (z 8,8 tys. do 8,9 tys. ha).
Jeszcze chętniej niż w zeszłym roku rolnicy wybierali działanie „Ekstensywne utrzymanie łąk wieloletnich przez wypas zwierząt” w ramach schematu pielęgnacji łąk i torfowisk. Popularność tej aktywności wiąże się ze zmianami w planie strategicznym, które pozwoliły rolnikom uczestniczyć jednocześnie w działaniu dobrostanu zwierząt i tej formie pielęgnacji łąk. W porównaniu do 2024 roku powierzchnia zadeklarowana wzrosła o 66% (2025 – 66,2 tys. ha, 2024 – 39,9 tys. ha).
Coraz popularniejszy jest też ekologiczny system „Ochronna uprawa owoców, jagód i warzyw” (NKP). Powierzchnia zadeklarowana w tym systemie w 2025 roku była ponad dwukrotnie większa niż w 2024, a ponad pięciokrotnie większa niż w 2023 roku (7,9 tys. ha wobec 3,8 tys. ha i 1,5 tys. ha).
Ponadto rolnicy chętnie wybierali ekologiczny system „Zarządzanie sadami i plantacjami jagodowymi w sposób przyjazny dla środowiska”. W 2025 roku powierzchnia zadeklarowana wzrosła o około 25% w porównaniu z 2024 rokiem (1,5 tys. ha wobec 1,2 tys. ha).
Powierzchnie gospodarstw ekologicznych wciąż rosną
W 2025 roku gospodarstwa ekologiczne (w tym przechodzące na rolnictwo ekologiczne) zadeklarowały około 274,4 tys. ha, czyli o 32,6 tys. ha więcej niż w 2024 roku.
Powierzchnia gospodarstw przechodzących na rolnictwo ekologiczne wzrosła w tym roku aż 1,5-krotnie.
Ponad czterokrotnie wzrosła powierzchnia gospodarstw przechodzących na produkcję ekologiczną, w których uprawia się owoce, jagody, warzywa, zioła lecznicze i przyprawowe: 2025 – 6,1 tys. ha wobec 1,4 tys. ha w 2024 roku.
W 2025 roku powierzchnia certyfikowanych wieloletnich traw (108,4 tys. ha) przekroczyła o 16% powierzchnię z 2024 roku (93,7 tys. ha). Wzrosła też o 15% powierzchnia nasion zbóż ekologicznych i przechodzących na rolnictwo ekologiczne (157,2 tys. ha wobec 136,8 tys. ha w 2024 roku).
Nie będzie konieczności odtwarzania łąk wieloletnich
Powierzchnia łąk wieloletnich zadeklarowana w 2025 roku, dla których wskaźnik referencyjny według standardu GAAB1 nie może zmniejszyć się o więcej niż 5% w porównaniu z 2018 rokiem, wyniosła 519 tys. ha. W porównaniu z 2024 rokiem powierzchnia ta nieznacznie zmalała o około 10 tys. ha (529 tys. ha w 2024 roku). W porównaniu z powierzchnią referencyjną z 2018 roku (612,3 tys. ha), wskaźnik ten zmniejszył się o około 15%.
Jednak na inicjatywę Litwy Komisja Europejska zgodziła się rozszerzyć rozporządzenie delegowane, włączając do obliczeń powierzchnię łąk niedeklarowanych, znajdujących się w warstwie łąk wieloletnich. Dzięki temu, według wstępnych danych z deklaracji na 2025 rok, litewscy rolnicy nie będą musieli odtwarzać łąk wieloletnich.
„Widząc, że powierzchnie łąk wieloletnich choć nieznacznie, ale corocznie maleją, apelujemy o nieoranie istniejących łąk i ich ochronę” – mówi minister I. Hofmanas.
Co warto wiedzieć?
Ostateczne dane dotyczące deklaracji gruntów rolnych i innych powierzchni zostaną podane później, po zakończeniu administracji wszystkich wniosków złożonych w 2025 roku przez Krajową Agencję Płatniczą działającą przy Ministerstwie Rolnictwa.
Ważne jest także to, że w Planie Strategicznym ustalone kwoty finansowania ekologicznych systemów i innych rodzajów dopłat bezpośrednich na 2025 rok nie ulegają zmianie. W związku ze wzrostem popularności niektórych działań i większą powierzchnią zadeklarowaną niż przewidziano, wysokość dopłat może maleć, jednak nie poniżej minimalnej kwoty ustalonej w planie.
Wiceminister rolnictwa Andrius Palionis zwraca uwagę na decyzję Ministerstwa Rolnictwa, która umożliwia składanie deklaracji dotyczących dzierżawionych gruntów państwowych także po zakończeniu terminu składania deklaracji.
Decyzja ta została podjęta ze względu na różne problemy, z jakimi niespodziewanie zetknęli się rolnicy, takie jak opóźnienia w przekazywaniu danych, korekty informacji, rejestracja umów dzierżawy itp. Deklaracje gruntów państwowych można będzie składać do 4 lipca włącznie, bez nakładania kar za spóźnienie (więcej informacji tutaj).