„Za pośrednictwem tego mostu energetycznego będziemy się mogli połączyć z sieciami Europy Zachodniej. Z Europą Północną połączymy się za pośrednictwem mostu energetycznego ze Szwecją. Tak więc, pod koniec 2015 roku Litwa na pewno będzie zintegrowana ze wszystkimi sieciami energetycznymi – zarówno w Europie Zachodniej, jaki i w Europie Północnej“ – podczas odbywającej się we wsi Butkūnai ceremonii rozpoczęcia budowy mostu energetycznego powiedziała przywódczyni państwa.
Podkreśliła, że Litwa połączy się z Europą także sieciami gazowymi – wybuduje gazociąg do Polski.
Minister energetyki Litwy Jarosław Niewierowicz zaznaczył, że technicznie połączenie jest bardzo skomplikowane i unikalne w skali Europy, tempo prac przygotowawczych było jednak bardzo duże. Dziękował wszystkim uczestnikom tego procesu, ale przede wszystkim mieszkańcom i właścicielom terenów, przez które przebiegać będzie linia.
„Projekt LitPol Link jest przedsięwzięciem skomplikowanym. Nie polega jedynie na zbudowaniu połączenia między Alytusem i Ełkiem. Wiąże się z nim wiele, wiele zadań do wykonania zarówno na Litwie, jak i w Polsce. Dzisiejszy sukces był możliwy dzięki wzorowej współpracy partnerów z Polski i Litwy” – mówił z kolei Henryk Majchrzak, prezes spółki PSE, polskiego inwestora projektu. Jak dodał, jest przekonany, że prace zostaną zakończone w planowanym terminie – w końcu 2015 roku.
Prezydent, minister, prezesi spółek i przedstawiciele władz lokalnych wmurowali w miejscu rozpoczęcia budowy kapsułę z przesłaniem dla przyszłych pokoleń.
„Początek budowy tego połączenia jest wynikiem ciasnej współpracy energetyków, lokalnych mieszkańców i społeczności, instytucji państwowych Litwy i Polski. Niech ta konstruktywna i zakończona sukcesem współpraca posłuży jako przykład w rozwijaniu innych projektów międzynarodowych” – napisano między innymi w liście.
Most energetyczny Litwa-Polska to połączenie o strategicznym znaczeniu, umożliwi nie tylko wymianę energii między Polską a krajami bałtyckimi, ale domknie też tzw. pierścień bałtycki, czyli ciąg połączeń energetycznych wokół Bałtyku. Podniesie to pewność działania sieci i bezpieczeństwo dostaw, ale da też nowe możliwości handlowe. Szacowana na 1,8 mld zł inwestycja została uznana przez UE za priorytetową, unijne dofinansowanie wynosi ok 600 mln litów. Inwestorami połączenia Litwa-Polska są operatorzy systemów przesyłowych obu krajów: PSE i Litgrid.
Linia między Ełkiem a granicą ma 112 km, po stronie litewskiej – 51 km z końcową stacją pod Alytus. W Polsce stanie ok. 300 słupów wysokiego napięcia, na Litwie – ok. 150. Alytus jest jednym z głównych węzłów sieci energetycznej na południu Litwy. Powstanie tzw. wstawka prądu stałego – jest ona konieczna, ponieważ systemy energetyczne krajów bałtyckich i reszty UE nie są zsynchronizowane. Sieci Litwy, Łotwy i Estonii pracują synchronicznie z systemem IPS/UPS, natomiast sieć polska z systemem europejskim kontynentalnym. Wstawkę w Alytus za 83 mln euro netto zbuduje firma ABB Szwecja.
Teren pod wstawkę znajduje się kilkaset metrów od istniejącej rozdzielni – miejsca poniedziałkowej uroczystości – gdzie linia za wstawką ostatecznie połączy się z systemem litewskim. Na miejscu są już przygotowane do montażu elementy słupów, które staną pomiędzy wstawką a rozdzielną. Na wrzesień-październik 2015 roku zaplanowano testy wstawki, dla przeprowadzenia których oba systemy energetyczne muszą mieć już fizyczne połączenie i możliwość przesyłania energii. Na okres listopad-grudzień 2015 planuje się testy obciążeniowe połączenia i pracę próbną.
Połączenie z Litwą wymagało szeregu dalszych inwestycji po stronie polskiej. Jedną z nich była oddana ostatnio do użytku stacja wysokiego napięcia w Ołtarzewie pod Warszawą, kolejne to m.in. stacja pod Siedlcami czy nowe linie energetyczne.
