Proces wyjścia: decyzja rządu, inicjatywa prezydenta, głosowanie Sejmu
Pierwszym krokiem będzie przyjęcie decyzji przez rząd. Następnie prezydent Gitanas Nausėda będzie musiał zainicjować procedurę w Sejmie, który ostatecznie zdecyduje o wypowiedzeniu konwencji.
Rejestracja projektów ustaw nastąpiła po wspólnym apelu ministrów obrony Litwy, Łotwy, Estonii i Polski, w którym wezwali swoje rządy do opuszczenia traktatu.
Ministerstwo obrony: sytuacja się zmieniła, zagrożenie wzrosło
Według Ministerstwa Ochrony Kraju Litwy, od czasu ratyfikacji Konwencji Ottawskiej w 2003 roku, sytuacja bezpieczeństwa w regionie uległa radykalnemu pogorszeniu. Dokument podkreśla rosnące zagrożenie ze strony Rosji i Białorusi oraz potrzebę zwiększenia potencjału obronnego kraju.
Resort wskazuje, że opuszczenie konwencji wzmocniłoby efekt odstraszania i umożliwiłoby litewskim siłom zbrojnym skuteczniejsze działania kontrmobilizacyjne na polu walki – zwłaszcza poprzez ograniczenie ruchu przeciwnika w kluczowych, trudno dostępnych punktach.
Skuteczność i psychologiczny wpływ min
Miny przeciwpiechotne są „bardzo efektywne przeciwko sile żywej wroga”, zwłaszcza tam, gdzie tradycyjne środki – takie jak broń strzelecka czy lekka artyleria – okazują się niewystarczające do zatrzymania infiltrujących małych oddziałów.
Resort zauważa również znaczący psychologiczny efekt obecności min: sama świadomość, że mogą być użyte, powoduje u przeciwnika stres, zwiększa zmęczenie psychiczne i osłabia dyscyplinę.
Oszczędność zasobów i warunki użycia
Według ministerstwa, stosowanie min pozwoliłoby oszczędzać zarówno zasoby materiałowe, jak i czas. Mogłyby one być szybko używane do blokowania przejść i wzmacniania zapór przeciwpancernych, bez konieczności rozbudowanego zaplecza logistycznego.
Po wyjściu z konwencji Litwa mogłaby legalnie kupować, produkować, przechowywać, używać i przekazywać miny przeciwpiechotne. Ministerstwo zaznacza jednak, że nawet po opuszczeniu konwencji Litwa wciąż będzie zobowiązana do przestrzegania międzynarodowego prawa humanitarnego.
W celu zmniejszenia ryzyka dla ludności cywilnej, resort proponuje ustanowienie surowych zasad ich stosowania oraz aktywne oznaczanie, monitorowanie i ogrodzenie pól minowych. Szczególny nacisk miałby być położony na szybkie rozminowywanie terenów po zakończeniu działań.
Kontekst międzynarodowy
Wszystkie państwa Unii Europejskiej są sygnatariuszami Konwencji Ottawskiej, zakazującej stosowania min przeciwpiechotnych. Nie przystąpiły do niej m.in. Rosja, Chiny, USA, Indie i Pakistan.
Litwa byłaby zatem pierwszym krajem UE, który zainicjowałby formalną procedurę wyjścia z konwencji, co z pewnością wzbudzi debatę zarówno na arenie krajowej, jak i międzynarodowej.
