„Zatwierdzono Białą Księgę, która była jednym z moich pierwszych zadań. (…) Zatwierdzono również rozporządzenie i komunikat związany z programem ‚ReArm Europe’” – powiedział komisarz Andrius Kubilius na zdalnej konferencji prasowej.
„Dzień jest historycznie ważny, ponieważ jeśli spojrzymy na historię, to po raz pierwszy Europa podejmuje tak duże decyzje w dziedzinie obronności. Do tej pory obronność nie była tematem UE, to było zadanie NATO” – dodał komisarz.
Niepewność co do pełnego wykorzystania możliwości
Podczas szczytu Rady Europejskiej na początku marca przywódcy politycznie zatwierdzili wzmocnienie obrony bloku, a w tzw. Białej Księdze zawarto również praktyczne środki – mówi komisarz.
„Teraz przygotowano rozporządzenie Komisji dotyczące programu SAFE – 150 miliardów euro na preferencyjne pożyczki, a także zatwierdzono komunikat dotyczący możliwości, by państwa członkowskie nie traktowały wydatków na obronność równej 1,5% PKB jako deficytowych” – mówił A. Kubilius.
Jak zaznaczył, w rozporządzeniu SAFE ustalono sześciomiesięczny okres, w którym państwa członkowskie będą mogły składać wnioski o pożyczki.
Członek Komisji Europejskiej nie chciał jednak spekulować, ile Litwa mogłaby pożyczyć z tego programu.
„Teraz, gdy zaczynamy proces realizacji, będziemy mogli dokładniej powiedzieć, o ile konkretne państwo może się ubiegać. (…) Mogę powiedzieć, że jedna lub kilka krajów nie weźmie wszystkiego, jest to ograniczone, by trzy państwa nie mogły otrzymać więcej niż 60 miliardów euro. Nie wiem, na ile Litwa mogłaby sięgnąć” – mówił A. Kubilius.
Z jego słów wynika, że program SAFE otwiera również nowe możliwości dla państw członkowskich w zakresie wsparcia Ukrainy.
„Kraje mogą kupować broń z Ukrainy i przekazywać ją Ukrainie, korzystając z tych możliwości. Chcemy znaleźć dodatkowe czynniki, które sprawią, że państwa członkowskie będą bardziej skłonne do wykorzystywania tych możliwości wspierania Ukrainy” – powiedział A. Kubilius.
Jak dodał, w całym europejskim planie obrony przewidziano skoncentrowanie około 800 miliardów euro na obronność Europy w ciągu czterech lat.
„To możliwości dla państw członkowskich. Pytanie, na ile będą z nich korzystać, pozostaje otwarte. Jeśli będą korzystać, w idealnym wariancie od przyszłego roku przeznaczą po 3,5% PKB na obronność, wtedy tych pieniędzy do wykorzystania będzie jeszcze więcej” – powiedział komisarz.
„Jeśli zabraknie woli politycznej, będziemy musieli szukać nowych rozwiązań, aby zachęcić państwa członkowskie do skorzystania z tych możliwości, ponieważ obronność to wspólna europejska sprawa” – dodał.
Zgodnie z A. Kubiliusem, przemysł obronny Europy czekał na te decyzje UE, ale są też rodzaje broni, które firmy działające w UE jeszcze nie produkują.
„Na przykład broń dalekiego zasięgu, ‚Himars’ i podobne systemy, Europa ich nie produkuje, i będziemy musieli nauczyć się je wytwarzać” – powiedział komisarz.
„Jeśli rozpocznie się wojna, musimy mieć przemysł obronny na odpowiednim poziomie, by przemysł, będący blisko strefy wojennej, mógł nie tylko naprawiać, ale i produkować nową broń” – dodał.
Zaznaczył także, że środki te mogą być wykorzystywane przez producentów z krajów trzecich, jeśli mają oddziały w UE.
„Dotyczy to także Brytyjczyków, jeśli ich firmy działają na terytorium UE, oraz Amerykanów, którzy mają możliwość sprzedaży swoich towarów, ale pod pewnymi warunkami” – wyjaśnił A. Kubilius.
Cel – przygotowanie do 2030 roku
Wytyczne dotyczące obrony UE zostały nazwane „Obrona Europy – przygotowanie na 2030 rok”. Jak zauważył A. Kubilius, wybór tego terminu nie jest przypadkowy.
„Biała Księga jest mapą do celu przygotowania się do 2030 roku. Dlaczego 2030? Nie ma tu żadnych tajemnic, istotne informacje wywiadowcze z Niemiec, Danii i innych krajów publicznie wskazują, że według posiadanych przez nie danych, Rosja może być gotowa do testowania NATO i krajów UE lub, jak powiedział niemiecki szef wywiadu, testowania artykułu 5 NATO do 2030 roku” – mówił komisarz.
„Mamy skondensowany czas, wielkie wyzwania, zdolności obronne krajów europejskich nie są wystarczające” – dodał.
Po opracowaniu Białej Księgi, według A. Kubiliusa, Komisja Europejska przedstawi teraz Radzie Europejskiej propozycje dotyczące realizacji planu obrony.
„Do czerwca Rada Europejska powinna podjąć szereg niezbędnych decyzji (…) dotyczących strategicznych czynników umożliwiających realizację planu, nie ma czasu na odpoczynek” – powiedział A. Kubilius.
Będzie również dążyć do wzmocnienia północnej i wschodniej granicy UE.
„Chodzi o budowę fizycznych barier, wszelkiego rodzaju przeszkód przeciwpancernych oraz pełną elektroniczną kontrolę granic, te projekty muszą zostać opracowane w taki sposób, by mogły zostać zatwierdzone przez przywódców do tego czasu” – powiedział A. Kubilius.
