Wielka Sobota – cisza, oczekiwanie i tajemnica
Poprzedzający Niedzielę Zmartwychwstania dzień – Wielka Sobota – jest czasem ciszy i kontemplacji. To dzień, w którym – jak podaje Tradycja – apostołowie rozproszyli się w strachu po śmierci Jezusa, a jedyną osobą, która wytrwała w wierze, była Matka Boża. Dlatego też każda sobota w Kościele katolickim ma charakter maryjny.
W tym dniu nie sprawuje się Eucharystii – to jeden z dwóch dni w roku liturgicznym, obok Wielkiego Piątku, kiedy Kościół milczy. Wierni odwiedzają symboliczne Groby Pańskie, uczestniczą w adoracji Najświętszego Sakramentu i święcą pokarmy: chleb – znak życia, mięso – nawiązanie do baranka paschalnego, oraz jajka – symbol nowego życia.
Zstąpienie do otchłani – wielka cisza i wielka nadzieja
Wielką Sobotę Kościół wspomina także zstąpienie Jezusa do otchłani. Starochrześcijański tekst liturgii godzin z tego dnia w poetycki sposób ukazuje to wydarzenie:
„Wielka cisza spowiła ziemię; wielka na niej cisza i pustka. Wielka cisza, bo Król zasnął. Ziemia się przelękła i zamilkła, bo Bóg zasnął w ludzkim ciele i obudził tych, którzy spali od wieków… Idzie, by odnaleźć pierwszego człowieka, jak zgubioną owieczkę. Pragnie nawiedzić tych, którzy siedzą zupełnie pogrążeni w cieniu śmierci; by wyzwolić z bólów niewolnika Adama, a wraz z nim niewolnicę Ewę, idzie On, który jest ich Bogiem i Synem Ewy. (…) Oto Ja, twój Bóg, który dla ciebie stałem się twoim synem… Zbudź się, który śpisz! Nie po to bowiem cię stworzyłem, byś pozostawał spętany w Otchłani. Powstań z martwych, albowiem jestem życiem umarłych.”
To wzruszające świadectwo ukazuje głębię nadziei i zbawienia, jaka rodzi się z pozornej ciszy i śmierci.
Wigilia Paschalna – światło, które pokonuje ciemność
Po zmroku Kościół rozpoczyna Wigilię Paschalną, którą tradycyjnie określa się jako „matkę wszystkich wigilii”. Jej pierwszym elementem jest liturgia światła: na zewnątrz świątyni święci się ogień, od którego zapala się Paschał – wielką świecę symbolizującą Zmartwychwstałego Chrystusa. Kapłan żłobi na niej znak krzyża i wypowiada słowa:
„Chrystus wczoraj i dziś, początek i koniec, Alfa i Omega. Do Niego należy czas i wieczność, Jemu chwała i panowanie przez wszystkie wieki wieków. Amen.”
Do świecy wtykane są pięć ozdobnych gwoździ, oznaczających rany Zbawiciela. Paschał wnosi się do ciemnej świątyni – światło rozprasza mrok, niosąc przesłanie życia i nadziei.
Następnie śpiewa się uroczyste Exultet:
„Weselcie się już, zastępy Aniołów w niebie! Weselcie się, słudzy Boga! Niech zabrzmią dzwony głoszące zbawienie, gdy Król tak wielki odnosi zwycięstwo!”
W dalszej części liturgii rozbrzmiewają czytania ze Starego i Nowego Testamentu, które opowiadają dzieje zbawienia – od stworzenia świata, przez wyjście Izraela z Egiptu, aż do Ewangelii o pustym grobie i Zmartwychwstaniu Jezusa.
Chrzest, Eucharystia i rezurekcja
Wierni tej nocy odnawiają przyrzeczenia chrzcielne, wyrzekając się grzechu i wyznając wiarę. W wielu parafiach udziela się też chrztu dorosłym katechumenom, a liturgia kończy się Eucharystią oraz procesją rezurekcyjną, ogłaszającą światu, że Chrystus prawdziwie zmartwychwstał!
Oktawa Wielkanocy – jedno wielkie święto
Zmartwychwstanie nie kończy się jednego dnia – Kościół celebruje je przez osiem dni, tworząc tzw. Oktawę Wielkanocy. Każdy z tych dni ma rangę uroczystości. Jak mówi o. Dominik Jurczak OP:
„Oktawa jest rozciągnięciem na cały tydzień celebracji Zmartwychwstania Pańskiego – tego dnia, bez którego daremne jest nasze nauczanie, próżna jest także wasza wiara.”
Zwieńczeniem Oktawy jest Niedziela Miłosierdzia Bożego, ustanowiona przez św. Jana Pawła II. To czas szczególnej łaski i przypomnienia o Bożym Miłosierdziu, którego największym znakiem jest pusty grób i zwycięstwo życia.
